Чаму расійскія аматары сабралі ў Мінску больш гледачоў, чым вышэйшая ліга? Сакрэты даўно вядомыя, але ў Беларусі не спяшаюцца імі карыстацца

19 сакавіка ў Мінску прайшоў, здаецца, на дадзены момант самы наведвальны футбольны матч горада за 2023-і. І сабралі аўдыторыю госці - расійскі аматарскі "Амкал". У 2019-м візіт гэтай каманды ў Мінск абярнуўся расісцкім скандалам, але зараз ніякіх паведамленняў наконт праблем не ўзнікала. А на трыбунах сабраліся тысячы гледачоў - прыкметна больш, чым напярэдадні на гульні ЧБ мінскага "Дынама" з "Іслаччу" на тым жа "Дынама-Юні".

На YouTube-канале мінскага "Дынама" самым папулярным відэа з вялізным адрывам застаецца трансляцыя гульні "Амкала" чатырохгадовай даўніны - цяперашняя тут жа заняла другое месца. Эфірам і аглядам ЧБ такая папулярнасць не снілася, ды і балельшчыкаў столькі, колькі ў расійскай каманды, збіраецца на трыбунах па вялікіх святах.

Зрэшты, "Амкал" – спецыялісты па прыцягненню аўдыторыі: нездарма ў Расіі тое, у што гуляе гэтая каманда і да яе падобныя, назвалі "медыяфутболам". Але як ім удаецца гадамі збіраць няхай невялікія, але стадыёны? Рэцэпты вядомыя ўжо даўно - і рэзка кантрастуюць з тым, што прапануе прафесійны белфутбол, у якім вечна скардзяцца на недахоп цікавасці гледачоў. Вось што ўжо шмат гадоў як маглі б зрабіць і ў Беларусі.

Нацэліцца на аўдыторыю, якой цікава

Стваральнік "Амкала" Герман El Classico Папкоў калісьці гуляў у футбол у расійскім і італьянскім "міноры" і нават завітваў у дубль "Нёмана", а потым змог зрабіць сабе аўдыторыю на YouTube ролікамі па сімулятары FIFA. Папкоў выдатна разумеў, што такі кантэнт глядзяць у большасці сваёй дзеці - сярэдні ўзрост аўдыторыі ацэньваўся ў 13-14 гадоў. На такую публіку медыяфутбол арыентуецца да гэтага часу - і ў Мінску трыбуны таксама запоўніліся намаганнямі ў першую чаргу непаўнагадовых гледачоў.

Такая накіраванасць суцэль пасуе і чэмпіянату Беларусі. Многім дзецям рэальна цікавы футбол - і яны ў цэлым не настолькі яшчэ стомленыя жыццём і маюць больш часу і сіл цікавіцца гульнёй, а яшчэ могуць прывесці за сабой і бацькоў. Так, у беларускіх клубаў няма такой першапачатковай аўдыторыі, якая была ў Папкова - але ў сучасным свеце можна дамовіцца і рушыць наперад з чужой дапамогай, было б жаданне ў гэта ўкласціся.

Ці шмат у белфутболе спроб прыцягнуць менавіта зусім юную аўдыторыю? Добра, у ім наогул у большасці выпадкаў не тлумачаць, чым цікавыя ў прынцыпе хоць камусьці, а проста ставяць перад фактам, што тады будуць гуляць. а далей як хочаце. Вядома, дзе-нідзе імкнуцца хаця б забяспечыць забаўкі для дзяцей на матчах, але ніякай сістэмнасці белфутбол у гэтым не паказвае.

Дазволіць балельшчыкам вырашаць

Калісьці Папкоў ствараў «Амкал», удасканаліўшы і так папулярны фармат чэленджаў: даваў заданні тым, хто прыйшоў на прагляд, каб выбраць наймацнейшага. Гледачоў і так было нямала праз саму падачу і вядомасць ІНП у блогерскіх колах, але галоўнае, што зрабіў Герман, - гэта даў аўдыторыі магчымасць выбару. На першую пару заўзятары вырашалі наогул усё - ад таго, хто застанецца ў складзе, да колераў формы клуба. Нават сама назва «Амкал» была абраная галасаваннем з дзесяці варыянтаў, якія ўзялі ў тым ліку з прапаноў падпісчыкаў.

У беларускім футболе, як і ў цэлым у рэжыме Лукашэнкі, прымаць рашэнні павінны абавязкова "вялікія шышкі", якія не церпяць ніякай канкурэнцыі з боку "плебеяў". Сістэма настолькі імкнецца ўсё кантраляваць, што нават не дазволіла вырашыць, з кім «Амкалу» гуляць у Мінску – першапачатковы супернік (клуб беларускага футбольнага блогера) аказаўся непажаданым ці то для АБФФ, ці то для «куратараў» федэрацыі, і расіянам тэрмінова выдалі ў супернікі. зборную салянку "легенд" і дублёраў мінскага "Дынама", каб не зрываць візіт.

Стварыць яркае відовішча аж да цырка

Калісьці медыяфутбол пачынаўся дзякуючы асобам, у якіх ужо была набраная свая аўдыторыя ў сацсетках. Але зараз для трапляння ў сферу вядомасць зусім не абавязковая - чым больш каманд, тым больш прага яшчэ і перамагчы, і ў 2022-м у расійскую аматарскую медыялігу бралі абсалютна нераскручаных беларускіх гульцоў чыста пад вынік. І падобныя былыя футбалісты зараз, наадварот, самі могуць набраць папулярнасць дзякуючы новаму выгляду гульні - калі ўбудуюцца ў яго правілы.

Галоўнае з іх - гледачу патрэбны экшн. Дзеля яго ў медыяфутболе нават прыдумляюць змены ў правілах - гуляюць чысты час (любы спын гульні спыняе і таймер, як у хакеі), і так у канцы можа не хапіць секунды на галявой атакі, ці даюць магчымасць на час узяць у гульню адмысловы мяч, гол якім лічыцца за некалькі. Самі медыяфутбалісты не адстаюць - на полі і вакол яго пастаянна адбываюцца то заварушкі, то пары, то дэманстрацыя пантоў (што ў гульнявым, што ў грашовым выяўленні), а то і зусім адкрыты цырк. Але нездарма цырк - гэта нешта, што шчыльна асацыюецца з дзецьмі на месцах гледачоў, ці не праўда? Аўдыторыя медыякаманд атрымлівае якраз тое, чаго хоча, - і асабліва актыўных робіць сваімі новымі героямі.

У прафесійным белфутболе, ды і наогул белспорце, цырк не паважаюць, а клоўн - прынятае калючае слова ў адрас любога непрыемнага табе чалавека. Ды і любую "лішнюю" актыўнасць у сферы не вітаюць - бо яна па поўнай "зарэгуляваная". Ніхто не гаворыць пра карэкціроўку ў правілах футбола, але і актыўнасцей больш простых тут не дачакаешся. А раптам на публічную спрэчку таксама патрэбнае ўзгадненне, як на інтэрв'ю? А калі за якое-небудзь відэа для прыцягненьня аўдыторыі па капрызе рэжыму, які ўбачыць нешта “не тое”, таксама будуць караць, як за ролік супраць гвалту? Лепш лішні раз не актыўнічаць, а пагуляць можна і без гледачоў, пакуль "Мінспорту" не забараніла.

Лёгка ісці на кантакт

У структуры кантэнту ад медыягульцоў і цікавасці да яго ад дзяцей-заўзятараў ёсць яшчэ адзін важны "клей" - узаемнасць. Гледачы прыходзяць на трыбуны заўзець за каманду - і атрымліваюць у адказ магчымасць зрабіць фота з кумірам або атрымаць ад яго аўтограф. Брамнік «Амкала» Фёдар Маслаў любіць гаманіць з трыбунамі з уласнай штрафной, а ўжо гульцы, якія сыходзяць на замену, тут жа адпраўляюцца да трыбунаў - і самі здымаюць на працягнутыя ім тэлефоны, і гатовыя перапытаць, каму яшчэ трэба распісацца. Нярэдка дзецям дастаецца і форма - і ў распранальню гульцы вяртаюцца літаральна ў трусах і майтках.

Зносіны, вядома, працягваюцца і ў сацсетках - прычым па-за залежнасцю ад танальнасці. «[Гульцам] пішуць: «Чмо, крывы, прамахнуўся». А яны адказваюць: "Блін, ну, я стараўся". І настрой падпісчыкаў мяняецца, яны пішуць: "О, ты мне адказаў, а калі новы відос?" - дзяліўся Папкоў. Нармальна ўспрымаць нават непрыемныя меркаванні, адказваць на паведамленні, ставіць лайкі пастам, у якіх цябе адзначылі, - нармальная частка паўсядзённага жыцця медыяфутбалістаў.

У белфутболе, вядома, ёсць аўтограф-сесіі гульцоў, а некаторыя могуць і ў сацсетках адзначыцца, але ў цэлым сітуацыя далёкая ад таго, каб публіка адчувала ўсеагульную любоў. А футбалісты, многія з якіх вельмі агрэсіўна рэагуюць на крытыку, застаюцца чужымі для гледачоў: могуць не адбіць "пяць" хлопцу на трыбуне або закрыць акаўнт у Instagram - важней задаволіць тых, ад каго залежыць заробак і "права" гуляць у рэжымнай Беларусі, а гэта далёка не простыя балельшчыкі. Мноства матчаў ЧБ праходзіць у адкрыта панурай атмасферы.

Як толькі ў нашым футболе з'яўляюцца прыклады таго, што ўжо даўно ўзяў сабе медыяфутбол, - яны вядуць да цікавасці гледачоў. Дзе даюць аўдыторыі ўзаемнасць, імкнуліся зрабіць з сезона рэаліці-шоу, тэставалі платформу, дзе жыццём клуба кіравалі балельшчыкі? «Крумкачы» – каманда, добраахвотная цікавасць да якой некалі задаваў планку ў Беларусі. Імкнуцца нешта прыдумляць дзеля сваіх прыхільнікаў і некаторыя іншыя каманды - у асноўным тыя, што выйшлі з аматараў і не паспелі яшчэ глыбока ўліцца ў сістэму.

Сістэму ж, гэта значыць АБФФ, рыхтуецца ўзначаліць экс-памочнік Лукашэнкі Мікалай Шарстнёў - які ўжо паспеў нагаварыць у інтэрв'ю, што маладым людзям не хапае "ідэалагічнага складніка" і "патрыятызму". Але прымусам мілым не станеш - здаецца, з такім падыходам расійская каманда застанецца больш папулярнай у беларускіх дзяцей. Застаецца спадзявацца, што "Амкал" і іншыя медыяклубы не стануць карыстацца гэтым у зло - напрыклад, для прапаганды вайны. Хаця папулярызацыя Расеі праз «Амкал» ідзе напоўніцу.

Фота: «Динамо» Минск