Зборная Балівіі – самыя вялікія чытэры ў футболе. Прымаюць супернікаў на вышыні 4000 метраў, тыя пакутуюць

Зборная Балівіі згуляла ўнічыю з камандай Парагвая (2:2) і, нават нягледзячы на ​​няўдалы старт адбору да ЧС-2026, захоўвае шанцы чацвёрты раз у гісторыі прабіцца на сусветны форум. Адзін з галоўных козыраў балівійцаў – гульня на высакагорных стадыёнах, якая дае перавагу над супернікамі, якія не прывыклі да такіх умоў.

Гэтай восенню ў Балівіі вырашылі яшчэ больш падняцца ў гару і гуляць не ў Ла-Пасе, а на 500 метраў вышэй. Далёка не ўсё ў Паўднёвай Амерыцы ў захапленні ад такой ідэі, таму што іншыя не прывыклі да такой вышыні. Гульцы гасцявых каманд часта маюць патрэбу ў кіслародных масках і працяглы час на адаптацыю да новых умоў.

Балівія 31 год (!) не магла атрымаць ніводнай перамогі на выездзе ў адборы ў ЧС. Затое дома выходзіла ў фінал Копы

Зборная Балівіі традыцыйна лічыцца самай слабай камандай у Паўднёвай Амерыцы. У яе складзе рэдка сустракаюцца зоркі сусветнага ўзроўню, а самы вядомы гулец у гісторыі – былы форвард данецкага «Шахцёра» Марсела Марэна, які мае рэкорд па галах і матчах у складзе «Ла Вэрдэ».

Балівійцы ўжо даўно зразумелі, што ў іх ёсць адзін сур'ёзны козыр – геаграфічнае становішча. Горад Ла-Пас лічыўся самай высакагорнай сталіцай свету, у 2006 годзе балівійцы перанеслі канстытуцыйную сталіцу ў Сукрэ, які знаходзіцца некалькі ніжэй і мае цяплейшы клімат.

Як бы там ні было, але ўсе перамогі зборнай Балівіі звязаныя менавіта з фактарам хатняга поля. У 1963 годзе ў родных гарах яны сталі чэмпіёнамі Паўднёвай Амерыкі, а ў 1997 годзе выйшлі ў фінал Копы. У канцы 1990-х на турнір у Балівію аргентынцы прывезлі другі склад, перуанцы моладзеўку, а Бразілія ўсіх зорак: Раналда, Рамарыа, Кафу, Раберта Карласа і іншых. Нават разраджанае паветра іх не спыніла, але срэбра Эрвіна Санчэса і кампаніі было ўспрынятае як трыўмф.

Ла Вэрдэ прабіліся і на ЧС-1994, але менавіта ў тым адборы атрымалі апошнюю перамогу на выездзе ў адборах да мундыяляў, наступнай прыйшлося чакаць аж да верасня 2024-га. Больш за 30 гадоў каманда пакутавала на выездзе, але перамагчы не магла, пакуль не пацярпелі крызісныя чылійцы. З 1995-га па 2015-ы балівійцы ўвогуле не перамагалі на выездзе ў афіцыйных матчах.

Затое дома за гэты час яны абгульвалі Бразілію, Аргенціну, Уругвай і іншыя тытулаваныя каманды. У 2009 годзе зборная Аргенціны пад кіраўніцтвам Дыега Марадоны прайграла Балівіі 1:6 у Ла-Пасе. Месі, Ды Марыя і Тэвес нічога не маглі зрабіць з балівійцамі, якія адчувалі сябе як рыба ў вадзе.

Але ў нейкі момант лайфхак перастаў працаваць як раней. У гэтым адборы балівійцы прайгралі дома ў адборы Аргенціне і Эквадору. Падобна, федэрацыя вырашыла перастрахавацца і падняцца яшчэ на 500 метраў вышэй.

На адаптацыю трэба хаця б тыдзень. Кажуць, паскорыць працэс дапамагае віягра

Горная хвароба можа выяўляцца пасля 2,5 тысяч метраў над узроўнем мора, але моцна залежыць ад асаблівасцяў арганізма і клімату. Хтосьці можа не адчуваць яе праяў і на вышыні 4000, аднак калі вы займаецеся фізічнымі нагрузкамі, то амаль дакладна сімптомы будуць адчувальнымі.

«Першае, што вы бачыце ў распранальні ў Балівіі – балоны з кіслародам, – кажа эксперт ESPN і былы гулец зборнай Венесуэлы Алехандра Марэна. – Цяжка не толькі фізічна, але і маральна. Робіш пару рыўкоў – лёгкія пачынаюць гарэць, думаеш: «Ох, а я ж думаў, што гатовы».

У 2017-м на складаныя ўмовы скардзіўся Нэймар: «Гэта бесчалавечна гуляць у такіх умовах: поле, вышыня, мяч – усё дрэнна».

Зборная Бразіліі рыхтуецца згуляць супраць Балівіі

Чалавек перажывае гіпаксію, бо ў паветры, які ўдыхае, менш кіслароду, чым звычайна. Спецыялісты сцвярджаюць, што футбаліст у такім стане страчвае да 25% сваіх фізічных магчымасцей. Стомленасць прыходзіць хутчэй, змяншаецца хуткасць і цягавітасць.

Добрая навіна ў тым, што арганізм даволі хутка да гэтага адаптуецца – патрэбны толькі тыдзень. Дрэнная навіна: ні ў адной футбольнай каманды няма тыдня ў запасе, каб рыхтавацца да матчу з балівійцамі на выездзе.

Вядома, каманды спрабуюць неяк паскорыць адаптацыю. Цікавымі саюзнікамі тут становяцца віягра і аспірын. Яшчэ ў 2015 годзе лекары «Рывер Плейта» вырашылі даваць сваім падапечным кактэйль з віягры, кафеіну і аспірыну. Справа ў тым, што віягра паляпшае цыркуляцыю крыві, а дозы, якія атрымлівае футбаліст, не выклікаюць эрэкцыі прама на футбольным полі.

У 2007 годзе «Фламенга» гуляў на выездзе з «Рэал Потасі». Падчас матча бразільцы бегалі ў кіслародных балонах, а пасля яшчэ падалі скаргу. ФІФА нават забараніла праводзіць матчы на ​​вышыні больш за 2500 метраў. Балівійцы пратэставалі, да іх далучыліся Чылі, Эквадор, Перу і Мексіка.

Па іроніі лёсу, тады ж пры сваім таварышы, прэзідэнце Балівіі, упісаўся за балівійцаў і астатніх Дыега Марадона: «Блатэр не ведае, што такое гуляць у футбол, таму што сам ніколі не біў па мячы. Яго рашэнне проста абсурднае. Калі ў каманд узнікаюць праблемы з адаптацыяй, ім проста трэба прыляцець у Балівію раней». Каб давесці гэта, ён нават сам згуляў у Ла-Пасе ва ўзросце 47 гадоў.

Забароны як такой не існавала, ФІФА проста выдала правіла, паводле якога каманда, якая будзе гуляць на вышыні больш за 2500 метраў, павінна атрымаць тыдзень на адаптацыю, а калі больш за 3000 метраў – два тыдні. Але гэта выключала б усе міжнародныя сустрэчы на такіх арэнах. У 2008 годзе пасля пратэсту КАНМЕБОЛ усе абмежаванні былі знятыя.

Яшчэ адзін фокус высакагор'я – разрэджанае паветра дазваляе мячу рухацца хутчэй. Перадачы і ўдары адчуваюцца інакш, брамнікам цяжэй прадказаць сілу і траекторыю ўдару.

Новы стадыён адкрылі яшчэ ў 2017-м, але зборная пачала гуляць на ім толькі ў 2024-м

Стадыён у горадзе Эль-Альта (даслоўна «высокі») лічыцца другім самым высокім у свеце (4095 метраў), саступае толькі арэне з перуанскага горада Сэра-дэ-Паска. Справа ў тым, што Эль-Альта сапраўды знаходзіцца на 500 метраў вышэй за Ла-Пас, але гэтыя гарады ўваходзяць у адну агламерацыю.

Раней Эль-Альта лічыўся адным з раёнаў сталіцы, але ў 1985 годзе аддзяліўся. Цяпер гэта самы высокі мегаполіс у свеце, тут пражывае больш за мільён чалавек. Большасць насельніцтва складаюць прадстаўнікі індзейскага народа аймара, да якога належаў былы прэзідэнт Балівіі Эва Маралес.

Акрамя таго, тут знаходзіцца адзін з самых высакагорных аэрапортаў свету (яшчэ з 1925 года), мясцовыя ганарацца гарадской сеткай канатных дарог. Яны кажуць, што гэта адзінае месца ў свеце, дзе такі від дарог не ўспамагальны транспарт, а асноўны, бо перапады вышыні занадта вялікія. Вось так выглядае шлях з Ла-Паса ў Эль-Альта.

А яшчэ тут ёсць свой неаандскі стыль у архітэктуры, які прыдумаў архітэктар-самавучка Фрэдзі Мамані. Многія крытыкуюць яго за кітч і адсутнасць густу, але мясцовым падабаецца.

Уласна, новы стадыён тут адкрылі ў 2017 годзе, ён умяшчае 22 тысячы заўзятараў. Дэвіз арэны: «Мы гуляем там, дзе жывем».

Супернікі балівійцаў намякаюць, што яны яшчэ жывуць у Санта-Крусе, найбуйнейшым горадзе краіны, які размешчаны ўсяго толькі на 400 метраў вышэй за ўзровень мора, але балівійцы ўпарта цягнуць гасцей у горы.

***

Нягледзячы на ​​перавагу свайго поля, Балівія не змагла даціснуць Парагвай і страціла перамогу на 91-й хвіліне ў матчы з дзвюма чырвонымі карткамі. Парагвайцы святкуюць нічыю з кіслароднымі балонамі. Яны сталі першай замежнай зборнай, якая забіла ў Эль-Альта на вышыні 4150 метраў. Увогуле, парагвайцы не забівалі на выездзе ў вароты Балівіі з 2000 года.

Такім чынам гаспадары займаюць сёмую пазіцыю ў адборы, але да шостага месца, якое дае шанц згуляць на ЧС, застаецца чатыры пункты.

І цэлыя тры дамашнія матчы.

Са статыстыкай кваліфікацыі ЧС-2026 можна азнаёміцца тут.

Фота: Wikipedia, Los Angeles Times