Койданава, Горадня і Наваполацак: вось сапраўдныя назвы гарадоў клубаў ЧБ

Русіфікацыя праз паланізацыю

Брэст, Мінск, Гродна, Навагрудак, Маладзечна – прыклады назваў беларускіх гарадоў, якія адначасова пацярпелі ад паланізацыі і русіфікацыі. У часы Рэчы Паспалітай месцы зваліся па-польску, а пасля яе падзелаў улады Расійскай імперыі проста перарабілі на больш расійскі лад гэтыя тапонімы. Беларусаў тады ніхто не пытаў. У 1920-я некаторым гарадам на невялікі час вярнулі беларускія назвы: Менск стаў сталіцай БССР, а заходнепольскі Брэст-над-Бугам у беларускіх дакументах называлі Берасцем. Аднак ужо 1930-я беларусізацыю згарнулі і вярнуліся да польска-расійскіх назваў.

Чаму Горадня, а не Гародня?

Такую форму ўвёў аршанец Уладзімер Караткевіч сваім раманам «Хрыстос прызямліўся ў Гародні». Як піша мовазнаўца Вінцук Вячорка, пісьменнік або не зарыентаваўся ў сярэднявечных напісаннях без націску, або свядома ўжыў фантазійную назву.  Некаторыя гарадзенцы сапраўды палюбілі такую форму і сёння называюць так свой горад.

Дзяржынск, Светлагорск, Слаўгарад, Кіраўск, Акцябарскі – прыклад саветызацыі

Насамрэч, у Беларусі гарадоў з савецкімі тапонімамі не так і шмат. Самы знакаміты, бадай, Дзяржынск. Так цяпер афіцыйна завецца Койданава (або Койданаў ці нават Крутагор’е). Футбольны «Хімік» быў бы з Шацілавічаў. У чэмпіянатах Магілеўскай вобласці гулялі б «Прапойск» і «Качэрычы». А ў Акцябрскім базаваўся бы клуб з Рудобелкі. Цікава, што назва пасёлка Ленін Гомельскай вобласці не паходзіць ад камуністычнага павадыра і завецца так ужо больш за 500 гадоў.

Слуцк і Полацк русіфікавалі

Традыцыйна ў беларускай мове, калі побач ідуць некалькі зычных, для лепшага гучання дадавалі галосную літару — таму казалі Слуцак, Полацак, Клецак, Шацак. Гэта было запісана ў слоўніках яшчэ ў 1920-я гады. Але ў 1933 годзе савецкія ўлады правялі рэформу, каб беларускія словы больш нагадвалі рускія, і гэтыя формы пачалі замяняць.