Пунтус кінуў паліць у 6, шабашыў на Сахаліне, даў заробкі ў МТЗ-РІПА (200 тысяч!) і рэкорд Пудышаву, да гэтага часу на канспектах, яго ўнукі – украінцы
Рос у бараку, «зачахліў» Гурэнку, удзельнічаў у дамоўным матчы (кажа, несвядома).
У нядаўнім апытанні за найлепшых у белфутболе Юрыю Пунтусу дасталіся тры галасы. Не надта шмат для самага паспяховага трэнера года на міжнароднай арэне - ён з «Коласам» у непрафесійным Кубку рэгіёнаў прайшоў двух супернікаў, ды і ў наступным раундзе адну перамогу здабыў - такім вынікам не можа пахваліцца ніводны прадстаўнік Беларусі ў еўракубках. А паралельна паспеў прыняць «Макслайн» - і спачатку стабілізаваць клуб і вывесці на чацвёртае месца ў Д1, а затым перамагчы ў стыкавых матчах з дзяржынскім «Арсеналам». Тое, што цяпер рагачоўцаў не хочуць пускаць далей, ужо не справа Пунтуса - па-спартыўнаму ён паказаў вынік.
Магчыма, мы яшчэ ўбачым рэнесанс трэнера, лепшыя гады якога прыпалі на стык стагоддзяў у БАТЭ. А наогул у жыцці і кар'еры 62-летняга адмыслоўца было шмат цікавага - успамінаем яго гульнявы шлях, Далёкі Ўсход, скандалы ў зборнай, канспекты, вядома, і шматлікае іншае.
Рос у бараку і крайнім доме Мінска
Юрый нарадзіўся 8 кастрычніка 1960 года і стаў першынцам у сям'і Іосіфа і Браніславы Пунтус. Бацька ўсё жыццё быў шафёрам аўтабазы, маці працавала ў мясцовым калгасе і фасоўшчыцай у бакалеі. Жыла сям'я ў месцы, якое зараз знаходзіцца ў Мінску паміж станцыямі метро «Пушкінская» і «Спартыўная», а тады нават у межы горада не ўваходзіла - гэта была вёска Цівалі. Домам для Юрыя і ягоных бацькоў быў стары барак, з туалетам на вуліцы. Аднак бацька зарабляў дастаткова, каб аб дзяцінстве трэнер казаў, што ў сям'і "не шыкавалі, але жылі не бедна". У Пунтусаў быў нават тэлевізар - вялікая рэдкасць для іх вёскі.
Юрый Пунтус у дзяцінстве (крайні справа) з сям'ёй
У 1960-я Мінск разрастаўся, і Цівалі было вырашана замяніць шматпавярхоўкамі. У 1968-м ужо шматдзетная сям'я (у 1964-м на свет з'явіўся брат Юрыя Сяргей, у 1967-м - сястра Марына) атрымала кватэру ў новай «хрушчоўцы» і перасялілася туды. «Дом на вуліцы Сердзіча быў крайнім у Мінску. Далей стаяла толькі будка ДАІ і дарожны знак з назвай горада», - успамінаў Пунтус. Баракі ж знеслі і пабудавалі на іх месцы школу, дзе вучыўся Юры.
Кінуў паліць у 6 гадоў
Дзяцінства Юрыя праходзіла ў асноўным на вуліцы. Трэнер успамінаў, што забаўляўся сярод іншага тым, што краў гарох з палёў непадалёк, у мясцовых кар'ерах лавіў карасёў, а таксама ўдзельнічаў у хлапечых баях вёска на вёску. Шмат было ў жыцці Пунтуса і спорту - зімой гуляў у хакей і катаўся на лыжах, ну а летам, хоць пабываў і ў секцыях бокса і барацьбы, аддаваў перавагу футболу. Спачатку гуляў на дваровым узроўні, потым патрапіў у каманду школы, удзельнічаў у «Скураным мячы», ну а развіў кар'еру ўжо ў дзіцяча-юнацкай школе.
Яшчэ ў раннім дзяцінстве Пунтус вырашыў паспрабаваць і шкодную звычку - паліць. Праўда, досвед 6-гадовага хлопца аказаўся вельмі кароткім. «Маці неяк дала мне рубель і папрасіла набыць хлеба, масла і малака. У мяне рэшта засталася, і я ўзяў сабе пачак «Прымы». Ад бацькоў хаваўся ў туалеце і ўпотай цмокаў. Але бацька неяк учуў пах і так адлупцаваў шлангам, што больш паліць мне не хацелася. З тых часоў і не цягне», - распавядаў трэнер.
Быў напарнікам найлепшага бамбардзіра «Дынама»-1982
Пунтус - выхаванец мінскай СДзЮШАР №5. У парку Горкага першым трэнерам Юрыя стаў Міхаіл Мустыгін, што для хлопчыка было падобна цуду - у дзяцінстве ён заўзеў за мінскае «Дынама» і марыў хаця б дакрануцца да вядомага гульца каманды, з якім потым пачаў працаваць. Пунтус расказваў, што «быў улюблёны ў футбол, стараўся не прапускаць ніводнай трэніроўкі», але пры гэтым паспяваў і добра вучыцца ў школе.
У СДзЮШАР Пунтус гуляў нападаючым і ў камандзе ўжо ў Вячаслава Аўтушкі быў напарнікам Ігара Гурыновіча. Хлопчыкі былі не толькі партнёрамі на полі - Пунтус ішоў некалькі кварталаў, каб паехаць на трэніроўку разам з сябрам. Пазней Гурыновіч патрапіў у «Дынама» і ў сезоне-1982 забіў 13 мячоў (больш за ўсіх у камандзе), два з якіх - у вырашальным матчы сезону, што моцна дапамагло мінчукам узяць адзіны ў гісторыі чэмпіёнскі тытул у СССР.
Удзельнічаў у дамоўным матчы (але сцвярджаў, што не ведаў пра гэта)
Сам Пунтус у гульнявой кар'еры толкам не змог прабіцца вышэй за «калектывы фізкультуры», якія гулялі ў чэмпіянаце БССР – выступаў за мінскі «Трактар», мікашэвіцкі «Граніт», баранавіцкі «Лакаматыў», а асноўную частку кар'еры з 1981-га па 1986-ы правёў у мінскім «Спадарожніку», з якім аднойчы ўзяў бронзу турніру. Толькі ў тым жа 1986-м Пунтус крыху пагуляў у савецкім Д3, для чаго паехаў у казахстанскі «Спартак» з Сяміпалацінска (цяпер Сямея). Аднак ужо ў 27 гадоў скончыў гульнявую кар'еру - атрымаў разрыў "крыжоў" на правым калене, а рызыкаваць "дабіваць" сябе дзеля КФК не захацеў. Аднак у першай палове 90-х, ужо трэнерам, Пунтус яшчэ пару разоў выходзіў на поле, каб, так бы мовіць, успомніць маладосць.
Шмат пазней Пунтуса спыталі, ці даводзілася яму ўдзельнічаць у дамоўных матчах. І коуч без хітрыкаў прызнаўся ў гэтым - праўда, абмовіўся, што знаходзіўся ў няведанні: «Як гулец - было. Напрыклад, у 1979 годзе ў мінскім «Трактары». Але я быў маладым, а моладзь у такія справы не прысвячаюць - потым усё станавілася вядомым. У трэнерскую бытнасць у дамоўных матчах не ўдзельнічаў».
Служыў камандзірам сапёрнага ўзвода і сядзеў на "губе"
Паралельна з футболам Пунтус паспеў атрымаць вочную адукацыю ў тэхналагічным інстытуце - пры гэтым, як казаў, за пяць курсаў не прапусціў ніводнай трэніроўкі. «Так, мне не спатрэбілася мая спецыяльнасць – інжынер-механік лясной і дрэваапрацоўчай прамысловасці. Але ў маладосці я не мог гэта прадбачыць, а жыццё штука складаная. Лічу, што спартовец павінен мець добрую адукацыю», - казаў трэнер. Праўда, прызнаваўся, што пару разоў быў на мяжы адлічэння за пропускі.
Была ў жыцці Пунтуса і служба ў арміі - хоць праз вучобу абмежавалася належнымі на ваеннай кафедры трохмесячнымі зборамі. Трэнер служыў камандзірам сапёрнага ўзвода, а самым яркім эпізодам стала гаўптвахта - такое пакаранне Юрый атрымаў, таму што сышоў у «самаволку» да жонкі, якая нарадзіла дачку. Гэта не перашкодзіла Пунтусу дайсці да звання старшага лейтэнанта.
Зарабляў у расійскім «міноры» і стаў чэмпіёнам Далёкага Усходу
Трэніраваць Пунтус стаў ужо ў 1987-м - Уладзімір Курнеў, які ўзначальваў «Спадарожнік», не пакінуў выбыўшыга гульца і ўзяў у асістэнты. На гэтай пасадзе Юры дапамог камандзе ў 1988-м і 1990-м стаць чэмпіёнам БССР. У 1991-м Пунтус сышоў на самастойную працу - узначаліў мінскі «Промень», з якім выйграў сваю падгрупу Д2 БССР і заспеў першы розыгрыш Д2 ужо незалежнай Беларусі.
Далей Юры паехаў зарабляць у расейскі «мінор» - прычым вельмі далёка. У 1993-м узначальваў «Дынама» з Якуцку, дзе гуляючым трэнерам быў легендарны Юры Пудышаў, - каманда заняла сёмае месца ў сваёй зоне расейскага Д2. У 1994-м Юры Курненін, які трэніраваў «Саматлор XXI» з Ніжневартаўска, запрасіў яшчэ двух Юрыяў да сябе - Пунтус быў начальнікам каманды, якая мела праблемы і заняла толькі 10-е з 12 месцаў у зоне «Сібір» Д3.
А ў 1995-м Пунтус па якуцкім знаёмстве адправіўся за фінансамі ўвогуле ў амаль што самую ўсходнюю кропку Расіі – прыняў сахалінскі «Рыбак» з сяла Старадубскае. «Там заўсёды вадзіліся добрыя грошы. У Мінску я мог пражыць месяц на 20 даляраў. На Сахаліне ж мне сталі плаціць 500», - прызнаваўся трэнер.
Тая каманда стваралася з нуля і яшчэ не гуляла на ўсерасійскім узроўні - затое панавала на сваім дзякуючы прывезеным Пунтусам гульцам: выйграла чэмпіянат і кубак як Сахалінскай вобласці, так і Далёкага Усходу, а Юры нават выходзіў на поле. Але падчас сезону памёр кіраўнік рыбалавецкага калгаса, на якім трымалася каманда, у яе пачаліся цяжкасці, і замест новага паходу ў расійскі Д3 трэнер вярнуўся ў Беларусь.
Стаяў ля вытокаў БАТЭ, з якім выйграў усе медалі
У 1996-м, застаўшыся на Радзіме і без працы, Пунтус проста пайшоў у АБФФ і абазначыў, што вольны. Якраз тады дырэктар завода БАТЭ Мікалай Бусел захацеў пад апекай прадпрыемства адрадзіць каманду, якая некалі гуляла ў чэмпіянаце БССР. Клубу БАТЭ патрэбен быў галоўны трэнер - на месца хацелі запрасіць Анатоля Багавіка, які працаваў з дублем мінскага «Дынама», былі і іншыя варыянты, але ні з кім дамовіцца не атрымалася.
Тады барысаўчанам параілі сустрэцца з Пунтусам - прыйшлі размаўляць з трэнерам паплечнікі Бусела, бізнесмен Віктар Паўлавец і чыноўнік Мінаблвыканкама Аляксандр Кулінковіч. «Яны сказалі, маўляў, ёсць ідэя адрадзіць БАТЭ. Я адразу ўключыўся: «Гэта будоўля з нуля. Я хачу працы на вынік». Аказалася, Кулінковіч і Паўлавец толькі збіраліся расказаць мне пра амбіцыі. Увогуле, нашыя погляды супалі. Усім хацелася хутка прайсці найнізкія лігі, стварыўшы баяздольны калектыў», - успамінаў Пунтус.
12 красавіка ў барысаўскім Доме культуры прызначылі сход - туды маглі прыйсці ўсе жадаючыя гуляць за БАТЭ ці неяк падтрымаць каманду. На той сустрэчы Пунтусу афіцыйна прапанавалі пасаду галоўнага трэнера БАТЭ, а прэзідэнтам клуба папрасілі стаць маладога кіраўніка фірмы «Сталкер» Анатоля Капскага, які цікавіўся футболам. У выніку тандэм функцыянера і коуча праіснаваў дзевяць гадоў і прынёс не толькі хуткі выхад у Д1 - а яшчэ два чэмпіёнскіх тытула, чатыры срэбра і бронзу, а таксама першыя гучныя вынікі ў кваліфікацыі еўракубках накшталт перамогі над нямецкім "Мюнхенам-1860".
«Мы [з Капскім] неяк адразу пасябравалі. Час нашай працы - цяжкія, але добрыя гады. Мы часта спрачаліся, часам нават лаяліся - ну, так, пагаварылі на падвышаных танах, разышліся, стэлефанаваліся праз тры гадзіны, ізноў загарланілі. Але ўсё гэта ішло ў плюс. Правільна гавораць: у спрэчцы нараджаецца праўда. На старце мне даводзілася ўдзельнічаць ва ўсіх працэсах. Капскі мне давяраў амаль ва ўсіх пытаннях і не саромеўся вучыцца. Наступныя гады паказалі, што вучань ён добры», - казаў потым Пунтус.
За час у БАТЭ Пунтус пяць разоў быў прызнаны лепшым трэнерам Беларусі - у 1999-м і 2000-м, а таксама 2002-2004 гадах.
Чакаў Мілеўскага ў «маладзёжцы», але і без яго вывеў каманду на Еўра
Ад канца 1999-га Пунтус сумяшчаў працу ў БАТЭ з пастом галоўнага трэнера маладзёжнай зборнай Беларусі. Ужо ў адборы на МЧЕ-2002 яго каманда была блізкая да першага ў суверэннай гісторыі траплення ў фінальную частку турніру - але ў вырашальных матчах каманда спачатку прайграла ва Украіне, а затым асканфузілася супраць Польшчы: да 37-й хвіліны Беларусь вяла 3:0, аднак у другім тайме госці адыгралі два мячы, а на 90-й хвіліне зраўнялі лік. У выніку ў плэй-оф кваліфікацыі прайшлі менавіта палякі з украінцамі (праўда, абедзве каманды не змаглі пераадолець гэтую стадыю).
У наступнай кваліфікацыі ўсё склалася больш паспяхова - хоць пасля першых трох матчаў адбору МЧЕ-2004 на рахунку зборнай было толькі тры ачкі, перамогі ў наступных пяці сустрэчах дазволілі заняць месца ў плэй-оф. А тамака чакала ізноў зборная Польшчы. Зрэшты, у Беларусі супернікаў не баяліся - у "маладзёжцы" касцяк з БАТЭ (Юрый Жаўноў, Дзмітрый Молаш, Аляксей Бага і іншыя) гарманічна дапаўняўся братамі Глеб і Цімафеем Калачовым, а на стыкі быў выкліканы яшчэ і Сяргей Карніленка. Бракавала для камплекта Пунтусу толькі Арцёма Мілеўскага - мінчук адмаўляўся выступаць за Беларусь, бо марыў пра Украіну, гуляць за якую не меў права. Трэнер падчас адбору заяўляў, што «на тэлефоне» з гульцом, і той «не зракаецца» і, калі яму ў выніку не дазволяць гуляць за Украіну, «не без задавальнення апране майку беларускай зборнай». Але перад стыкамі Юры прызнаўся, што, хаця зноў выклікаў Арцёма, у яго прыезд ужо не верыў. А Мілеўскаму ў выніку дэтэктыўным чынам усё ж такі далі права быць украінцам на міжнародным узроўні.
Зрэшты, зборная выдатна дала рады саматугам. Праўда, першы паядынак з палякамі на мінскім «Дынама» вызначыўся снежнымі 1:1 - а Жаўноў яшчэ і адбіў пенальці (хоць потым прывёз штрафны, з якога палякі зраўнялі лік), - і перад сустрэчай у адказ прэса ў суседняй краіне была ўпэўненая ў поспеху сваіх. Аднак у мястэчку Уронкі Беларусь папросту размазала супернікаў - 4:0 з прабітым вышэй варот пенальці ад Глеба-старэйшага. «У Мінску палякі скокнулі вышэй за дах. Мы паабяцалі адзін аднаму зрабіць усё дзеля перамогі - і зрабілі», - каментаваў Пунтус.
На самім Еўра ў 2004-м Беларусь абгуляла Італію і аформіла нічыю з Харватыяй, але з групы не выйшла праз паразу ад Сербіі, калі каманду "прыбіў" арбітр.
А Пунтус правёў у маладзёжцы яшчэ адзін цыкл - але, як і першы раз, крыху не хапіла ў групе: у апошнім туры трэба было перамагчы ў Барысаве нарвежцаў, а выйшла 2:3.
У МТЗ-РІПА быў "банкаматам" для гульцоў і падазраваў іх у "зліве"
З БАТЭ Пунтус сышоў пасля сезона-2004, у якім саступіў у барацьбе за золата мінскаму "Дынама". Наогул яшчэ за год да таго трэнер збіраўся ўзначаліць мінскае «Тарпеда-СКА», але Капскі яго адгаварыў. Як толькі Пунтус усё ж пакінуў Барысаў, на яго выйшлі з МТЗ-РІПА - літоўскі бізнесмен Уладзімір Раманаў хацеў зрабіць з клуба, які боўтаўся ў нізе табліцы, новую сілу белфутбола. Пазней Пунтус у якасці прычыны жадання змяніць клуб назаве стомленасць ад пастаянных паездак паміж Мінскам і Барысавам і проста ад колькасці гадоў у БАТЭ, а фактарам выбару на карысць МТЗ-РІПА зноў шчыра прызнае грошы: «Калі я пакінуў БАТЭ, гэты клуб яшчэ не быў настолькі багатым і развітым, якім стаў пазней. Я зарабляў у МТЗ-РІПА ў разы больш, чым у Барысаве». Пунтус нават называў канкрэтны заробак у мінскім клубе – 5200 даляраў у месяц.
Сезон-2005 атрымаўся магутным для трэнера і яго новай каманды - МТЗ-РІПА адразу выйграў Кубак Беларусі і ўзяў бронзу ЧБ. У 2006-м клуб таксама змагаўся за тройку, але па дадатковых паказчыках саступіў "Шахцёру". У 2007-м да прызавых месцаў не хапіла пары ачкоў, а вось у 2008-м Пунтус паўтарыў першы поспех - Кубак і бронза. Пакінуў трэнер клуб у жніўні-2009 - неўзабаве пасля памятнага «затопленага» еўракубкавага матчу з данецкім «Металургам» і ў момант, калі мінская каманда пасля 16-го тура нечакана ішла перадапошняй у ЧБ.
Поспех МТЗ-РІПА ў 2008-м асаблівы, бо той год вызначыўся фінансавымі праблемамі - у структур Раманава здарылася прабуксоўка, і ў клубе сем месяцаў не бачылі заробкаў. Пунтус тады атрымаў мянушку «Банкамат» - стаў пазычаць футбалістам да лепшых часоў са сваёй заначкі. Яе на ўсіх хапіць не магло - і трэнер стаў прасіць у іншых людзей.
«У мяне шмат сяброў і аўтарытэт такі, што мне пазычаюць проста пад слова гонару вялікія грошы. І я гэта аддаваў рабятам. Але не спаў начамі, таму што ўяўляў, што Раманаў пашле нас», - успамінаў Пунтус, даўгі якога сягалі да 200 тысяч даляраў. А брамніку Аляксандру Суліме ў цяжкі перыяд нават дапамог купіць кватэру - папрасіў пару дзён, пасля чаго прывёз патрэбную суму. «Дакументы на кватэру мы разам забіралі. Чараўнік, што сказаць», - дзяліўся брамнік.
Гісторыя скончылася добра - у сакавіку 2009-га Раманаў усё ж перавёў гульцам належнае па кантрактах, Пунтус атрымаў яшчэ і бонус за выйграны Кубак у 25 тысяч даляраў і шчасна раздаў даўгі. Але, здаецца, атрымаў не тую падзяку, на якую разьлічваў. 30 мая 2009-га МТЗ-РІПА прайграла мінскаму "Дынама" 0:5, і пасля гульні Пунтус гаварыў якраз аб тым, што каманда не аказала супраціву пры адсутнасці фінансавых праблем. А пазней выказваўся больш ясна: «Пасля гэтага матчу напісаў заяву аб адстаўцы. Людзі, якім давяраю, сказалі, што не ўсе футбалісты выкладаліся ў тым паядынку. Мог быць нейкі падвох». Зрэшты, далейшага развіцця тая гісторыя не атрымала, ды і Пунтус адразу з клуба не сышоў.
У зборнай абурыў Гурэнку «патураннем» Глебам, сышоў пасля чутак пра «дзіўны» матч
У пачатку 2006-га Пунтус зноў узначаліў зборную паралельна з працай у клубе - на гэты раз нацыянальную, прыняўшы яе пасля таго. як Анатоль Байдачны не выйшаў на ЧС. Як казаў сам Юры, ён пагадзіўся ўзначаліць «нацыяналку», таму што «прапанавалі - а хто, як кажуць, не хоча стаць генералам?». Ды і заробак таксама быў добры - сем тысяч даляраў у месяц.
Мабыць, самай гучнай перамогай пры Пунтусе стаў «таварняк» у траўні 2006-га з «Англіяй-Б», камандай кандыдатаў на ЧС, якую абгулялі праз тое, што Віталь Кутузаў не заўважыў траўмы кіпера супернікаў і забіў у пустыя вароты. У астатніх пяці таварняках да старту адбору на ЧЕ-2008 атрымалася выйграць толькі раз - у Андоры, на якой Пунтус збіраўся мадэляваць дзеянні супраць Албаніі. Атрымалася не вельмі - у афіцыйным матчы з албанцамі здарылася нічыя 2:2, якую тады справядліва лічылася дрэнным вынікам, а затым адбыўся разгром ад Нідэрландаў 0:3.
Неўзабаве аб гульнях загаварыў Сяргей Гурэнка - і выказаў здзіўленне, чаму з пунтусаўскага МТЗ-РІПА ў зборнай аказалася гульцоў больш, чым з БАТЭ або мінскага «Дынама», ды і рашэнні трэнера паставіў пад пытанне: «Трэба было перакрыць толькі ван Персі і Кюйта. Але чамусьці на Кюйта кінулі Карыцьку, які не ўмее абараняцца! І падстрахоўкі не было. Тая ж сітуацыя з Юрэвічам. Трэба заўсёды страхаваць, а рабіць гэта не было каму». Гурэнка, які не гуляў за зборную з 2005-га, калі паскардзіўся на ўмовы пражывання каманды ў Малдове, таксама распавёў, што Пунтус нарэшце звярнуўся з выклікам, аднак футбаліст быў не ў захапленні: «У матчах з Румыніяй і Славеніяй я не згуляю дакладна. У мяне ёсць пачуццё ўласнай годнасці. Цэлы год ніхто не тэлефанаваў, а зараз раптам стаў патрэбен».
Аднак у выніку Сяргей у згаданых гульнях з'явіўся на полі - матч супраць славенцаў стаў для яго 80-м за зборную. І, як аказалася, апошнім - таму што, нягледзячы на перамогу (4:2 пасля 1:2 да перапынку), Гурэнка застаўся моцна незадаволеным станам спраў у калектыве. Асабліва футбаліста абурыла тое, што на матч браты Глеб адправіліся на машыне замест агульнага аўтобуса.
«Гэта не зборная Глебаў, пад якіх павінны падладжвацца. Усё зводзіцца да таго, што выйграе Глеб, а прайграе ўся каманда. Але ў зборнай ён гуляе ў сваё задавальненне, на чыстых мячах. Калі зараз не змяніць сітуацыю, зборная гадоў на дзесяць стане некіравальнай», - заявіў Гурэнка.
Глеб на гэта адказаў, што проста не хацеў ехаць за машынай назад у Стайкі пасля матчу праз хуткагі адлёт, і раскрытыкаваў апанента за "раз'яднанне каманды". Пунтус жа заявіў, што здзіўлены інтэрв'ю Гурэнкі, бо да гэтага выслухаў прэтэнзіі гульца асабіста і даў яму адказ. У выніку ў 2007-м трэнер не выклікаў абаронцы і заявіў: «Узровень Сяргея, несумненна, адпавядае зборнай. Але ёсць і іншы крытэр - шчырае жаданне абараняць колеры зборнай і непахісная вера ў здольнасць дасягнуць мэты. Гэтага, на жаль, за Гурэнкам не заўважаю».
Пасля сезона-2006 Пунтус пакінуў клуб, каб засяродзіцца на зборнай. Але Глебы працягнулі ездзіць асобна ад каманды, у Пунтуса знікла паразуменне яшчэ і з Віталём Кутузавым (пазней гулец падрабязна апіша адносіны з трэнерам), было напружанне з Максімам Рамашчанкам, усё гучней раздаваліся чуткі, што Вячаслава Глеба ў нацкамандзе выпускаюць толькі дзеля атрымання брытанскай працоўнай візы і ад'езду з МТЗ-РІПА ў іншы праект Раманава, шатландскі "Хартс". Скончылася гісторыя Пунтуса ў зборнай двума прайгранымі Балгарыі матчамі адбору - ды яшчэ і з чуткамі аб «дзіўным» характары тых няўдач. Трэнер такога не дапускаў, але з-за саміх паражэнняў падаў у адстаўку, якая неўзабаве была прынята, і вярнуўся ў МТЗ-РІПА.
«Я для некаторых быў малады трэнер, мусіць, неаўтарытэтны. Гурэнка дэманстратыўна не падтрымаў мяне, Рамашчанка пачаў выліваць бруд на трэнера. Усё ж я прыйшоў не ў свой час. Мой час быў крыху пазней», – ацэньваў сваю працу Пунтус.
У брэсцкім «Дынама» выпусціў пад рэкорд Пудышава, з якім працаваў 13 гадоў
Пасля МТЗ-РІПА ў сярэдзіне 2009-га Пунтус узначаліў брэсцкае «Дынама» - яно па выніках 18 тураў ішло на 11-м з 14 месцаў, але ў табліцы была высокая шчыльнасць, і да трэцяга радка было ўсяго сем ачкоў. Пры Пунтусе каманда набрала 16 ачкоў у васьмі астатніх матчах - і завяршыла сезон пятай. У 2010-м "Дынама" паўтарыла вынік, аднак у 2011-м дрэнна стартавала - і трэнер сышоў.
Самая вядомая тагачасная канфліктная сітуацыя – мабыць, сыход у 2010-м у «Мінск» брэсцкай легенды Рамана Васілюка. «Пасля адной размовы ў Брэсце я вырашыў - нам цяжка ісці адной дарогай. Ён застаўся пакрыўджаны на мяне. Хоць Роме грэх крыўдзіцца. Я спрыяў яго пераходу ў "Мінск". Сам дамаўляўся з кіраўніцтвам. Гэта жыццё», - пазней тлумачыў Пунтус.
Таксама трэнер не разумеў, чаму растанне з форвардам валяць на тагачаснага кіраўніка праўлення клуба Уладзіміра Базанава - ды і наогул даваў цяперашняму кіраўніку АБФФ пазітыўную характарыстыку: «Чалавек суперарганізаваны, любіць футбол. Так, ён вайсковец, і за гэта можна кінуць камень у яго агарод. Але ж мы гаворым пра арганізацыю справы».
Ну а ў цэлым самая яркая гісторыя пры Пунтусе ў «Дынама» - выхад на поле ў вышэйшай лізе Юрыя Пудышава 25 кастрычніка 2010-га ў канцоўцы матча супраць БАТЭ. Тады галоўнаму балакі белфутбола было 56 гадоў, 6 месяцаў і 22 дні - і ён з запасам пабіў рэкорд Д1 па ўзросце. Да таго ён некалькі разоў гуляў за МТЗ-РІПА ў Кубку Беларусі. «Мяне ўсё папракаюць, лічаць, што гэта, маўляў, клаўнада. А я так не лічу. Пудышаў заслужыў месца ў кнізе рэкордаў. Народ яго падтрымаў. Ну а таму, што гэта здарылася ў Барысаве, удвая прыемна», - дзяліўся пасля гульні Пунтус.
Для Пунтуса гэта сапраўды было важна. Бо Пудышаў да таго моманту быў яго асістэнтам у кожнай камандзе бесперапынна з 1997 года. Яшчэ пры сумеснай працы ў Якуціі паміж Юр'ямі ўсталявалася "хімія". «Можна сказаць, мы пабраталіся. І далі адзін аднаму слова, што куды б лёс ні закінуў, заўсёды будзем разам», – казаў Пунтус. І так, у 2004-м перад сыходам коуча з БАТЭ Капскі вырашыў прыбраць з каманды Пудышава за пропуск трэніроўкі. Але ў 2011-м пасля растання цёзкаў з Брэстам менавіта Капскі пераканаў Пудышава аддзяліцца ад Пунтуса і вярнуцца ў БАТЭ - там чэмпіён СССР у розных статусах працаваў да апошніх дзён.
Спускаўся ў мінор
Пунтус жа пасля Брэста ўпершыню за многія гады акунуўся ў беларускі мінор - прычым прыйшоў у смалявіцкі "Вігвам", які знаходзіўся на дне Д3. Зацікавіў Пунтуса чарговы перспектыўны праект, на які цэлілі заснавальнікі клуба. Праўда, другога БАТЭ з каманды, якая пазней называлася «Смалявічы-СТІ», не выйшла - другую лігу змаглі выйграць у 2012-м, але ў Д2 захраслі ў сярэдзіне, а ў 26-м туры сезона-2013 «згарэлі» 1:6 "Хіміку" - і Пунтус забраў працоўную.
Перад сезонам-2014 трэнер узначаліў "Славію", якая да таго вылецела ў першую лігу. Пунтус казаў, што "з задавальненнем бы папрацаваў з больш статуснымі камандамі Беларусі", але канкрэтнае запрашэнне атрымаў толькі з Мазыра. Тамака трэнер адразу з другога месца вярнуў клуб у Д1.
Жыў на стадыёне ў Мазыры і дарма верыў, што знойдуцца каманды горшыя за "Славію"
У «Славіі» Пунтус затрымаўся яшчэ на тры гады - першыя два сезоны прыводзіў яе да 10-га месца «вышкі». У 2016-м вызначыўся яркімі эпізодамі на стадыёне «Мінска» - спачатку папрасіў хутчэй выдаліцца (гэта мы мякка апісваем) атрымаўшага чырвоную картку гульца сваёй каманды (на відэа ніжэй), а наступным разам у гневе заявіў, што сярод беларускіх футбольных суддзяў ёсць "людзі, якія павінны сядзець у турме".
У 2017-м «Славія» патрапіла ў крутое піке ў другім крузе - за 15 матчаў была толькі адна перамога над «Крумкачамі». Але Пунтус не рабіў трагедыі з паразаў - а пасля нічыёй з мінскім «Дынама» заспакойліва вымавіў: «Няўпэўненасці ў тым, што наша каманда застанецца ў вышэйшай лізе, у мяне няма і не будзе. Знойдуцца каманды горшыя за нас, і яны зоймуць два няўдалыя месцы». Аднак на фінішы такіх не знайшлося - Пунтуса перад апошнім турам адхілілі ад кіраўніцтва камандай, але і так яна не здолела выйграць, пасля чаго вылецела ў Д2 і афіцыйна расталася з трэнерам.
На развітанне Пунтус наракаў на адарванасць ад дома і побытавыя ўмовы ў Мазыры: «Калі я ўвязваюся ў нейкую бойку, то не саскокваю адтуль з лозунгам: «Пайшлі вы нафіг, вы мне абяцалі дапамагаць і нічога не зрабілі». Я да канца верыў. Цяжка, што мы з жонкай стварылі ўтульны райскі куточак, а я ў ім не знаходжуся, бо я на службовай кватэры ў Мазыры. А паўгода ўвогуле жыў у сябе ў кабінеце на стадыёне. Гэта расказаць - заплачаш».
Сам прапаноўваў сябе клубам, але тыя выбіралі іншых
2018-ы стаў першым годам трэнерскай кар'еры Пунтуса, які ён цалкам правёў без працы з камандай. Хаця ў пачатку года трэнер распавёў, што сам патэлефанаваў у «Белшыну», якой прапанаваў свае ўмовы супрацы. Аднак у клубе ветліва адказалі, што разглядаюць суразмоўцу ў якасці кандыдата, а прызначылі ў выніку Георгія Кандрацьева.
Цікава, што сітуацыя паўтарылася ў 2022-м. Толькі зараз Пунтус прапаноўваўся ўжо ў брэсцкае "Дынама". Што яму адказалі ў клубе, нам невядома, але следам трэнер сустрэўся з кіраўніцтвам спонсараў клуба, РУВП «Граніт», які нават паабяцаў клубу ў выпадку прызначэння Пунтуса крыху павялічыць фінансаванне. Аднак і гэта не прывяло трэнера да пагаднення - «Дынама» узначаліў Андрэй Пракапюк, ну а Пунтус адправіўся ў «Макслайн».
Прывёў да медалёў «Тарпеда-БелАЗ», не адмовіўся ад канспектаў
У 2019-м Пунтус усё ж стаў галоўным трэнерам «Белшыны» - але ўжо ў верасні пакінуў каманду Д2, каб адгукнуцца на прапанову «Тарпеда-БелАЗ». Выглядала так, што Пунтус нарэшце атрымаў магчымасць, як ён і марыў, "накіраваць свой досвед і напрацоўкі толькі ў творчае рэчышча". Аднак канцоўка 2019-га прывяла толькі да гневу фанатаў, якія пачалі заводзіць матную крычалку пра трэнера - усяго сем ачкоў за апошнія восем матчаў і спаўзанне з пятага на шостае месца.
Яшчэ адной прычынай, па якой шанцы коуча на поспех здаваліся невялікімі, была яго прыхільнасць ранейшым напрацоўкам - словазлучэнне «канспекты Пунтуса» у белфутболе несла значэнне чагосьці старадаўняга і ўжо неактуальнага, але трэнер, які рэальна запісвае ў сшытку досвед кожнага года заняткаў, у інтэрв'ю ў канцы 2019-га выказаў шчырае здзіўленне, што не так: «Колюць мяне, маўляў, працую па канспектах 20-гадовай даўніны. А хіба футбол змяніўся? Базавыя прынцыпы нікуды не падзеліся. Магчыма, некаторыя лічаць, што я жыву ў каменным веку, але пры гэтым ва ўсіх камандах хлопцам падабаецца мой падыход да працы. Мы выкарыстоўваем і палары, і дадзеныя InStat, але часам усе гэтыя лічбы зманлівыя. Нішто лепш за вопытнае трэнерскае вока не вызначыць узровень гульца».
Як бы там ні было, у 2020-м аказалася, што белфутбол сапраўды не асабліва змяніўся - і «Тарпеда-БелАЗ» з Пунтусам узяло бронзу. Наогул трэнеру моцна дапамаглі Гурыновіч (выглядала так, што коуч даў даўняму сябру пасаду селекцыянера, каб забяспечыць зарплатай, але праца аказалася вельмі якаснай) і цяперашні старшы трэнер БАТЭ Сяргей Зяневіч, якому была дэлегаваная частка паўнамоцтваў. Эксперты таксама адзначалі зніжэнне тактычнага ўзроўню падрыхтоўкі па лізе - Пунтус сам прызнаваў, што ў гэтым не моцны, так што для яго быў зручны сезон, - асабліва з уменнем ствараць у камандзе добры мікраклімат. Ну і яшчэ «Тарпеда-БелАЗ» сапраўды падманула лічбы - па статыстыцы клуб не павінен быў уваходзіць у тройку, але рэальнасць аказалася іншай.
Пунтус па выніках года забраў званне лепшага трэнера ЧБ, але ў 2021-м паўтарыць поспех не змог - пасля 17 тураў каманда з 19 ачкамі ішла дзясятай, згарэла ў Лізе Канферэнцый "Капенгагену", і з коучам расталіся.
Адкрыў футбольную школу, дзе трэнерам значыцца Глеб-малодшы
У гэтым тэксце не раз згадваліся грошы - і з адкрытасцю Пунтуса да размовы пра іх было нават неяк дзіўна, што ў яго няма бізнэсу. Шмат хто думаў, быццам трэнеру належыць кавярня «У Пунтуса», але гэта праект сваякоў. «Усё, што я сапраўды зарабіў, плацячы падаткі краіне, - толькі за кошт футбола і ўдалага часу, які ў мяне быў», - казаў Юры.
Але ў 2022-м прадпрымальніцкі праект у трэнера ўсё ж з'явіўся - у Смалявічах была зарэгістраваная «Футбольная школа Юрыя Пунтуса». Так спецыяліст, які заяўляў, што "мы пахерылі дзіцяча-юнацкі футбол", відаць, меў намер паказаць, як трэба. На момант пачатку дзейнасці ў школе быў толькі адзін узрост - і тое дзякуючы таму, што цэлая каманда перайшла да Пунтуса з іншай школы разам з добра знаёмым Юрыю трэнерам Алегам Страхановічам. Зрэшты, зараз ідзе набор ужо ў некалькіх узроставых груп, ды і трэнераў дадалося - увайшоў у іх лік і Вячаслаў Глеб (прынамсі, так паказана на сайце школы).
Спыняецца ў казіно пасля 200 долараў
Іншы разрэз грашовага пытання - Пунтус паважае азартныя гульні. Адзінае - як і ў футболе, для трэнера важны спаборніцкі дух, таму да аўтаматаў ён ніякага імпэту не мае. А вось рулетка і блэк-джэк - выбар Пунтуса, які ён рабіў нават у галоўным сусветным цэнтры казіно, Лас-Вегасе.
Каб не спустошыць сябе і сям'ю, Пунтус выпрацаваў для сябе дакладнае правіла наведвання ігральных устаноў: спыняцца пасля пройгрышу 200 долараў. Трэнер казаў, што галавы ніколі не губляў, і адыходаў ад прынцыпу не меў. У Вегасе ж, дзе коуч прабыў тыдзень, ён застаўся ў "невялікім мінусе" - такім, каб "хацелася вярнуцца".
Ездзіць у ЗША да дачкі і зяця-ўкраінца
Са сваёй жонкай Аксанай Пунтус пазнаёміўся, калі вучыўся ў сёмым класе. У пары дзве дачкі - старэйшая Надзея і малодшая Ганна. Яшчэ 10 гадоў таму Юрый упершыню стаў дзедам, і з таго часу колькасць унукаў і ўнучак толькі павялічваецца.
Праз Надзею яе бацька нярэдка бывае ў ЗША - дачка амаль 20 гадоў таму з'ехала туды "шукаць сябе", уладкавалася ў юрыдычнай фірме і знайшла мужа. Канстанцін, як распавядаў Пунтус, "украінец - з-пад Херсона", але з даўнім грамадзянствам Штатаў. Жыве пара ў Нью-Ёрку, куды з 2007-га і ездзіць трэнер - звычайна ўзімку, у перапынках паміж беларускімі футбольнымі сезонамі. Таксама падчас наведванняў Амерыкі Пунтус імкнецца звязацца з сябрамі, многія з якіх жывуць у краіне, паспяхова пакінуўшы Беларусь.
Сам Пунтус у выпадку чаго таксама можа легалізавацца ў ЗША, але не мае на гэта ніякага жадання. «У мяне заўсёды так: варта пабыць нейкі час за мяжой, як пачынае моцна цягнуць дахаты. У Беларусь, на Радзіму, у свой горад, у знаёмы побыт. Натура такая, і ў маім узросце яе, мусіць, ужо не змяніць. Жыхарам іншай краіны сябе не ўяўляю», - казаў трэнер у 2016-м.
Маўчыць пра падзеі ў Беларусі, а каранавірус звязаў з грашыма
Пунтус, які ўзяў бронзу ЧБ у 2020-м, публічна ніяк не рэагаваў на значна больш важныя за футбол падзеі таго года. Некаторыя гульцы каманды выказваліся наконт несумленнасці выбараў, прадстаўнікі жодзінцаў з'явіліся ў роліку супраць гвалту - але не іх трэнер. Зрэшты, у белфутболе Пунтус па гэтай прыкмеце з'яўляецца часткай большасці - ды і подпіс за Лукашэнку не ставіў.
Ніяк не выказваўся трэнер і пра вайну, якую з 24 лютага працягвае Расея ва Украіне з выкарыстаннем тэрыторыі Беларусі. Зрэшты, яго дачка і ўкраінскі зяць таксама ніяк не закранулі гэтую тэму ў сваіх сацсетках. Затое дастаткова актыўная свацця Пунтуса - яна дзеліцца праўкраінскім кантэнтам, у тым ліку паведамленнем пра вызваленне роднай Херсоншчыны.
Адзінай гучнай тэмай за апошнія тры гады, па якой наважыўся выказацца Пунтус, стаў каранавірус (хоць яго «Тарпеда-БелАЗ» як магло хавала інфармацыю пра хваробу ў камандзе). І нават тут трэнер памянуў грошы: «Бог дае нам гэтае выпрабаванне - я вось так думаю. Каб мы задумаліся ў рэшце рэшт, што мы робім на гэтай зямлі, таму што грошы зацямнілі ўсё, і гэта жах проста».
