Tribuna/Гандбол/Блогі/О духе времени/Жыве ў Германii, ігнаруе рэпрэсіі на Радзіме, абураны банам у спорце з-за вайны, але не асуджае яе. Хто трэніруе зборную Беларусі па гандболе

Жыве ў Германii, ігнаруе рэпрэсіі на Радзіме, абураны банам у спорце з-за вайны, але не асуджае яе. Хто трэніруе зборную Беларусі па гандболе

Станавіўся алімпійскім чэмпіёнам, выйграваў бундэслігу.

Аўтар — bytribuna com
5 студзеня 2023, 15:00
3
Жыве ў Германii, ігнаруе рэпрэсіі на Радзіме, абураны банам у спорце з-за вайны, але не асуджае яе. Хто трэніруе зборную Беларусі па гандболе

Сярод персанажаў беларускага спорту, якіх не хвалюе ні вайна ва Украіне, ні ўцягнутасць у яе рэжыму Лукашэнкі, затое хвалюе і нават абурае адхіленне ад міжнародных спаборніцтваў, прыбыло. Галоўны трэнер зборнай Беларусі па гандболе перакананы, што спартсмены ўсяго свету гатовы гуляць з яго камандай – перашкаджае адно «але». Што гэта за «але», трэнер не тлумачыць, аднак у якасці расшыфроўкі напрошваецца слова «вайна». Вайна, якую падтрымлівае Лукашэнка, перашкаджае беларускаму спорту жыць, як раней.

Яшчэ Шаўцоў перажывае за дзяцей (вядома, не ўкраінскіх) і прыкрываецца імі, калі мае зносіны з чыноўнікамі Еўрапейскай федэрацыі гандбола. Маўляў, добра абмежаванні для дарослых спартсменаў. А як жа дзеці? Вось і ўсё, што яго клапоціць.

Пры гэтым Шаўцоў – алімпійскі чэмпіён, статусны трэнер, на якога ёсць попыт у топ-чэмпіянатах, і чалавек, які лiчыць за лепшае жыць у Германіі, а не ў Беларусі (на рэпрэсіі і беззаконне на Радзіме спецыяліст таксама не звяртае ўвагі).

Апынуўся ў гандболе з-за недахопу лыж

Будучы алімпійскі чэмпіён нарадзіўся 16 снежня 1959 года ў Слуцку, але ў раннім дзяцінстве з сям'ёй перабраўся ў Чавусы, дзе бацька атрымаў пасаду дырэктара завода па сушцы агародніны.

Маленькі Юра хацеў запісацца ў лыжную секцыю, але яму проста не хапіла лыж – сказалі прыходзіць праз тыдзень, паабяцаўшы, што да гэтага часу прыйдуць новыя пары. Але ні праз тыдзень, ні праз тры інвентар да Чавусаў так і не даехаў, а сябар запрасіў Шаўцова паспрабаваць сілы ў гандболе – і той пагадзіўся.

Зрэшты, да дарослай кар'еры магло і не дайсці: калі Юрыю было 15, яго бацьку зноў трэба было вярнуцца ў Слуцк па працы, што ставіла пад пагрозу гандбольную кар'еру сына. Але той па выніку замест роднага горада з'ехаў у Мiнск, дзе быў аформлены ў вучылiшча алімпійскага рэзерву.

Закінуў пераможны мяч у фінале ЧС-1982

Больш за 40 гадоў таму, 7 сакавіка 1982 года, мужчынская зборная СССР па гандболе ўпершыню стала чэмпіёнам свету, абыграўшы ў фінале Югаславію (30:27). На шляху да фіналу каманда перамагла ва ўсіх матчах.

Вялікі ўклад у поспех зрабіў 22-гадовы Шаўцоў. У вырашальным матчы закінуў пяць мячоў (столькі ж на свой рахунак запісалі яшчэ двое – і гэта былі лепшыя паказчыкі ў камандзе), у тым ліку і пераможны 28-ы ўжо ў дадатковы час.

Сабраў мноства трафеяў са СКА

Мiнскі СКА ў 1980-х – адна з найлепшых каманд Еўропы, у якой Шаўцоў быў адным з ключавых элементаў. За дзесяцігоддзе з калектывам ён шэсць разоў станавіўся чэмпіёнам Саюза і тройчы ўладальнікам Кубка. Таксама тройчы (у 1987-м, 1989-м і 1990-м) армейскі клуб браў Кубак еўрапейскіх чэмпіёнаў – самы прэстыжны клубны трафей кантынента, а яшчэ двойчы (у 1983-м і 1988-м) – Кубак уладальнікаў Кубкаў, другі па значнасці трафей Еўропы. Завоблачныя вынікі для сучаснага беларускага гандбола.

Узяў золата АГ ў Сеуле

Ёсць у Шаўцова-гульца і яшчэ адна найпрэстыжнейшая ўзнагарода ў складзе зборнай СССР: у 1988-м ён і яшчэ чатыры гульцы СКА дапамаглі галоўнай камандзе Саюза выйграць залатыя медалі Алімпіяды ў Сеуле.

Савецкая зборная катком прайшлася па саперніках у групе (хоць нейкі бой далі хіба што шведы, якія ўступілі ў чатыры мячы), а ў фінале былі разабраны гаспадары: Паўднёвую Карэю СССР абыграў з лікам 32:25. Шаўцоў на турніры вызначыўся 18 мячамі.

Дагульваў у другой Бундэслізе

У 1992 годзе, ужо пасля развалу Саюза, 32-гадовы гандбаліст разам з партнёрам па клубе і зборнай Канстанцінам Шараваравым з'ехаў гуляць у клуб другой нямецкай Бундэслігі «Блаў-Вайс Шпандаў» з Берліна.

Аператыўна вырашыць задачу вяртання ў элітны дывізіён не ўдалося: каманда стала шостай у сваёй падгрупе (прасоўванне атрымлівалі толькі першыя месцы). Пасля гэтага Шаўцоў, які закінуў 89 мячоў за 26 паядынкаў, скончыў кар'еру гульца і стаў у «Шпандаў» трэнерам.

Аформіў залаты хет-трык у свой першы сезон трэнера каманды Бундэслігі

Дасягнуць прыкметных поспехаў са «Шпандаў» Шаўцову не ўдалося: бліжэй за ўсё да выхаду ў Д1 каманда падбіралася ў дэбютны сезон беларуса ў якасці трэнера, калі ў падгрупе ўдалося заняць трэцяе месца.

Тым не менш у 1996-м Шаўцоў атрымаў запрашэнне ад трэцяй каманды Бундэслігі «ТБВ Лемга». Там ён пачаў з 22 перамог у 22 стартавых турах, а сезон скончыў на першым месцы толькі з трыма паразамі і з 12-ачковай перавагай над бліжэйшым канкурэнтам. Гэтае чэмпіёнства стала першым у гісторыі каманды з 40-тысячнага горада.

Таксама «Лемга» з Шаўцовым змог у той сезон узяць Кубак і Суперкубак Германii – з адрывам самы паспяховы год клуба ў гісторыі. Сам жа спецыяліст безальтэрнатыўна стаў трэнерам года ў нямецкім гандболе.

За наступныя чатыры сезоны «Лемга» і Шаўцоў выйгралі толькі Суперкубак (у 1999-м), хоць за гэты час толькі раз фінішавалі па-за топ-3 наймацнейшай нацыянальнай лігі Еўропы (два срэбра і бронза).

Пасля раставання з «Лемга» спецыяліст трэніраваў ТУСЕМ з Эсэна, з якім выйграваў Кубак EHF у 2005-м (у супрацьстаянні з «Магдэбургам» адыграліся пасля «-8» у першым матчы), і «Райн-Некар Лёвен», з якім за тры гады двойчы выходзіў у фінал Кубка Германіі (два паражэнні) і фінал Кубка ўладальнікаў кубкаў – за кароткі тэрмін ён ператварыў навічка у каманду – удзельніцу Лігі чэмпіёнаў.

Застаўся жыць у Германii і атрымаў там грамадзянства

У 2009-м Шаўцоў прыняў прапанову ўзначаліць зборную Беларусі i з таго часу застаецца на пасадзе. Пры гэтым жыве трэнер у Германii, дзе атрымаў грамадзянства. Па прызнанні самога Шаўцова, пытанне пра яго вяртанне ў Беларусь наогул не стаіць – яму нармальна працуецца і на адлегласці.

Зрабіў зборную пастаянным удзельнікам топ-турніраў

Да прыходу Шаўцова нацыянальная зборная на топ-турнірах гуляла толькі тройчы: у 1994-м сталі восьмымі на чэмпіянаце Еўропы ў Партугаліі, праз год занялі дзевятае месца на чэмпіянаце свету ў Ісландыі, а ў 2008-м фінішавалi 15-мi на ЧЕ ў Нарвегіі.

З цяперашнім галоўным трэнерам паўтарыць поспехі з 1990-х пакуль так і не ўдалося, затое каманда стала пастаянным удзельнікам буйных міжнародных стартаў – прапусціла толькі 5 турніраў з 14. Самымі паспяховымі пры Шаўцове сталі ЧС-2017 у Францыі, дзе беларусы сталі 11-мі, а таксама тры запар ЧЕ (у 2016-м, 2018-м і 2020-м), дзе былі 10-мі.

Не пагаджаецца на прапановы з наймацнейшай лігі

Пры гэтым у Бундэслізе пра трэнера, які браў там тытул, не забываюць і прапануюць працу, але Шаўцоў нязменна адмаўляецца. Пра гэта ў інтэрв'ю «Трыбуне» расказваў былы агент Герд Буцэк, які займаўся трансферамі беларускіх гандбалістаў у Германію.

– За апошнія гады мне тэлефанавалі з пяці клубаў. Я, вядома, паведамляў Шаўцову пра гэта, але ён заўсёды адказваў, што задаволены ўсім у Беларусі і месца працы мяняць не збіраецца, – распавядаў Буцэк.

«Будзе працаваць заўсёды» пры цяперашнім кіраўніку БФГ

Уладзімір Канаплёў, які знаходзіцца з 2006 года на чале федэрацыі гандбола Беларусі, ужо не раз запэўніваў, што галоўны трэнер нацыянальнай зборнай будзе заставацца на пасадзе, пакуль у БФГ працуе сам Канаплёў, бо ён лічыць спецыяліста талентам і «сваіх як пальчаткі не мяняе». Шаўцоў, у сваю чаргу, хваліць і дзякуе даўняму вернаму паплечніку Аляксандра Лукашэнкi за працу ў белгандболе.

Пры гэтым Шаўцоў ужо некалькі разоў парываўся пайсці ў адстаўку: апошні – пасля правальнага Еўра-2022, дзе зборная заняла толькі 17-е месца. Але Канаплёў, як i раней, заяву не прыняў.

Прадавiў «правіла ляўшэй»

Пра тое, з якім даверам спартыўны чыноўнік ставіцца да трэнера, сведчыць прынятае федэрацыяй у 2016-м «правіла ляўшэй», прыдуманае якраз Шаўцовым. Згодна з тагачасным рэгламентам, кожная каманда была абавязана на першыя 15 хвілін матчу выпускаць на пазіцыю правага паўсярэдняга леварукага гандбаліста ростам не ніжэйшым за 190 сантыметраў – па задумцы трэнера, так для зборнай павінен быў вырасці гулец, здольны закрыць дэфіцытную пазіцыю.

Правіла ўвялі за пару тыдняў да старту новага чэмпіянату, і не ўсе клубы мелі ў сябе ў распараджэнні хаця б аднаго выканаўцу з неабходнымі характарыстыкамі. Некаторыя прста па 15 хвiлiн гулялі ў меншасці. Асабліва нездаволенымi былi ў БГК, дзе ў афіцыйным звароце да БФГ назвалі iнiцыятыву «бессэнсоўнай, якая не дадае аўтарытэту Беларусі за мяжой», але сам Шаўцоў яе абараняў і лічыў, што праз тры-чатыры сезоны можна будзе ўбачыць плён. Але ж за гэты час топавага правага паўсярэдняга ў зборнай так і не з'явілася.

Мог апынуцца ва ўкраінскім клубе, якому прыйшлося пераязджаць з-за вайны

У канцы 2018 года спецыяліст мог узначаліць наймацнейшы клуб Украіны – запарожскi «Матор». Тады ў кастрычніку галоўны трэнер каманды Павел Ромбел пасля чацвёртай запар паразы ў Лізе чэмпіёнаў быў адпраўлены ў адстаўку, i асноўнымі кандыдатамі на замену польскаму спецыялісту разглядаліся славенец Бранка Тамшэ, галоўны трэнер мінскага СКА Ігар Папруга і Шаўцоў. Але ні з адным з іх дамовіцца не ўдалося. Новым трэнерам каманды з Запарожжа стаў мясцовы спецыяліст Мікалай Сцепанец, які двойчы да таго працаваў з клубам.

Пасля пачатку вайны найлепшы клуб Украіны змушана пераехаў у Германiю: зараз каманда базуецца ў Дзюсельдорфе і выступае ў другой Бундэслізе.

Не падпісаўся за Лукашэнку, але пасля выбараў атрымаў ад яго «заслужанага трэнера»

Нягледзячы на доўгі тэрмін працы на чале нацыянальнай зборнай, а таксама даверныя адносіны з Канаплёвым, прозвішча Шаўцова так і не з'явілася сярод тых, хто падпісаў спартыўны праўладны ліст. Пры гэтым публiчна трэнер не заўважаў гвалту над мірнымі беларусамі пасля выбараў-2020, як і зараз нічога пра маштабныя рэпрэсіі, хаця некалькі гульцоў зборнай адкрыта заявілі сваю грамадзянскую пазіцыю.

18 снежня 2020-га, у разгар рэпрэсій у краіне, Лукашэнка ўзнагародзіў 78 прадстаўнікоў розных сфер, сярод якіх быў і Шаўцоў: ён стаў заслужаным трэнерам – мабыць, не краіны, а Лукашэнкi.

Іншыя пасты блога

Усе пасты