Хоча, каб спорт быў па-за палітыкай, і агітуе за Лукашэнку, перажывае за белмову і радуецца саюзу з Расіяй. Што не так у галаве Барбашынскага?
Алег Гаруновіч – пра здраду, дзіўныя рэчы і магчымы дыягназ.
Алег Гаруновіч – пра здраду, дзіўныя рэчы і магчымы дыягназ.
Гугнявы цягучы голас, які мерна плыў з тэлевізара «Віцязь», упячатваў назаўжды прозвішчы ў свядомасць: «Парашчанка. Пас на Якімовіча. Барбашынскі!» Асэнсавана я не заспеў зеніту мінскага СКА. Не бачыў, як гандбольная зборная СССР, начыненая беларусамі, выйгравала Алімпіяду ў Сеуле і Барселоне. Але гугнявы цягучы голас, з якім парадніліся многія балельшчыкі і сумуюць па ім да гэтага часу, проста не мог маніць: у першых матчах суверэннай зборнай Беларусі па гандболе на пляцоўку выходзілі сапраўдныя героі. Тытаны. Не помню, каб голас казаў гэта наўпрост, але ў ім чулася столькі захаплення, азарту, натхнення, што нават бэйбус усведамляў: беларускія гандбалісты – людзі асаблівыя.
У 90-х яшчэ не было інтэрнэту ў кожным доме, не было «Вікіпедыі» і сакавітых хайлайтаў, таму любоўю да спорту трэба было прышчапляцца нейкім іншым чынам. Напрыклад, праз энтузіастаў. Думаю, не памылюся, калі скажу, што многія беларусы палюбілі гандбол дзякуючы каментатару і журналісту «Прэсбола» Сяргею Новікаву. Гэта ён ствараў герояў у галовах спартыўных неафітаў. Рабіў усё для таго, каб подзвігі СКА не растварыліся ў час станаўлення маладой дзяржавы. А пасля ўпарта цягнуў гандбол на старонкі газеты, нягледзячы на тое, што цікавасць аўдыторыі прасядала ўсё больш і больш. Новікаў дэталёва пісаў пра ручны мяч (чэмпіянат, еўракубкі, зборная, SEHA-ліга, Балтыйская ліга, мужчынскія і жаночыя турніры – яго цікавіла ўсё), знаходзіў і навучаў новых аўтараў, якія дапамагалі ў гэтым пачынанні. Упэўнены, гандбольны люд добра разумее, якую справу рабілі для яго Новікаў і памагатыя.
З Сяргеем Юрычам (ну, прынамсі, калегі не называюць Юр’евічам) мы павярхоўна знаёмыя, але не маем шчыльных стасункаў. Таму я не магу ў яго наўпрост пацікавіцца, хоць і вельмі хочацца: ну, і як вам гандбалісты? Пацікавіцца не для таго, каб пакпіць, а толькі каб зверыць пачуцці. Ці адчувае ён, што памыляўся ў героях, што яму ў нейкім сэнсе здрадзілі, або толькі ў мяне такі прысмак?
Сваю грамадзянскую пазіцыю Новікаў абазначыў адразу пасля выбараў. Яна была досыць прадказальнай, але ці мала хто забыўся пра такога журналіста або меў сумневы.
А цяпер давайце прыгадаем, праз што прайшлі новікаўскія гадаванцы. Улад Татур, які на «Беларусь 5» каментаваў не толькі футбол, але і гандбол (старэйшы калега даваў яму нямала падказак), сышоў пасля выбараў з ТБ і адседзеў сваё на сутках.
Сяргей Мардасевіч, прэсболаўскі пераемнік Новікава, сышоў з газеты, калі ўладу ў ёй канчаткова захапіла федэрацыя футбола.
Свае самыя шчырыя інтрэв’ю зорныя гандбалісты, ад Спартака Мірановіча і Аляксандра Каршакевіча да Сяргея Рутэнкі, давалі Сяргею Шчурко – той таксама пабываў пад арыштам на Акрэсціна і ў Жодзіна.
На падхопе ў гандбольнай рэдакцыі «Прэсбола» быў Віктар Казюлін. І ён заляцеў на палітычныя суткі. Як і Шчурко, быў змушаны прыпыніць супрацу з газетай. Гэта Казюлін, напрыклад, у 2007-м размаўляў для “Прэсбола” з алімпійскім чэмпіёнам Андрэем Барбашынскім, калі той нечакана ў 37 гадоў вырашыў узнавіць кар’еру. А вось яны разам гуляюць у гандбол на адной пляцоўцы.
Глядзіш на такі спіс і дзіву даешся, як доўга некаторыя гандбалісты транслявалі сваю веліч праз ворагаў народа. Праз людзей, якія не патрэбныя лукашэнкаўскай Беларусі. Праз тых, каго з тэлеэкранаў называюць «наркаманамі», «алкаголікамі» і «прастытуткамі». Як лёгка чэмпіёны пераступілі праз тых, каго паважалі і нават вадзілі таварыства. Чаму так доўга не маглі разглядзець “контру”? Што гэта – прыкрая памылка? Недальнабачнасць?
Адносна Барбашынскага ў мяне ёсць гіпотэза, але я ў ёй да канца не ўпэўнены. Мне здаецца, былы гандбаліст знаходзіцца пад уладай рэдкай немачы, якая завецца падваеннем асобы. Яе прыкметы прарываюцца ў апошніх інтэрв’ю спартсмена-бізнесоўца. Раней ён так дакладна не гаварыў.
Вырашайце самі, наколькі тут дзіўныя рэчы.
Барбашынскі на поўным сур’ёзе хвалюецца, што калектыўны Захад (вось дык азначэнне) нагнятае абстаноўку на мяжы з Беларуссю, выкарыстоўваючы для гэтага мігранцкі крызіс. І што, вы думаеце, Барбашынскі, каб спыніць агрэсара, звольніўся з пасады дырэктара сумеснага беларуска-нямецкага прадпрыемства? Ды не, яго фота па-ранейшаму на сайце кампаніі. Барбашынскі працягвае зарабляць грошы для нямецкіх капіталістаў, а тыя… А хіба ён не чуў, што менавіта Германія рыхтавала замах на спадара Лукашэнку? Ну як так, ізноў гэта класавая блізарукасць!
А што нямецкія партнёры? Ці ведаюць яны, што разам з іншымі еўрапейцамі ўяўляюць для свайго наёмнага дырэктара экзыстэнцыйную пагрозу? Так, далі беларусам працоўныя месцы, але пры гэтым пагражаюць. Трэба ў іх пацікавіцца.
Экс-гандбаліст бядуе, што несумленныя людзі змешваюць палітыку і спорт, а ці вы помніце, чым ён сам займаўся напярэдадні выбараў-2020? О, так, быў даверанай асобай кандыдата ў прэзідэнты Лукашэнкі, у імя якога выконваў гіпнатычны танец перад электаратам, трасучы алімпійскім медалём. Тады Барбашынскага не бянтэжыла чысціня спорту. Як можна патлумачыць такую забыўлівасць? Сваю гіпотэзу на гэты конт я ўжо агучыў.
10 гадоў таму алімпіец, тады яшчэ не набліжаны да ўлады, з захапленнем распавядаў пра 25-тысячны нямецкі Эмстэддэн, дзе правёў частку кар’еры. У гарадку функцыянавалі пара басейнаў, тры футбольныя стадыёны і дзве гандбольныя залы. Тая раскоша не ішла ні ў якае параўнанне з тым, што мелі родныя для Барбашынскага 17-тысячныя Ашмяны. Там нават адну стандартную гульнявую залу можна было адшукаць хіба што з вельмі вялікай цяжкасцю і дапушчэннем. Але зараз прыхільнік цвёрдай рукі кажа, што для спорта ў Беларусі робіцца багата чаго. Так, у Ашмянах такі збудавалі спорткомплекс па гульнявых відах спорта, але як выключэнне, а не тыпавую з’яву для малых гарадоў. Там хапае аквапаркаў, хакейных ледавікоў, але не пляцовак для баскета, гандбола і гэтак далей. Дастаткова параўнаць з тым, што маюць нашы суседзі, каб зразумець, што такое норма.
Сравнили спортзалы западной Беларуси с польскими и литовскими в приграничье. Контраст – впечатляющий
Напярэдадні выбараў Барбашынскі спрабаваў патлумачыць, як палякі змаглі зрабіць такі ўражлівы рывок на фоне беларусаў, у тым ліку ў спартыўнай інфраструктуры. Не спадзявайцеся, што з гэтага адказу вы нешта зразумееце, але з улікам меркаваных мною абставін такое тлумачэнне, няхай і са спачуваннем, можна прыняць.
Прадпрымальнік перажывае за беларускую мову і адчытвае вяслярку Марго Махневу за тое, што яна не разумее, навошта беларусам гаварыць па-свойму. І ў той жа час імпэт Барбашынскага выклікае збліжэнне з краінай, якая больш за 150 гадоў намагаецца зрусіфікаваць наш край. У цесным эканамічным альянсе з Расіяй, якая трымае больш-менш прыстойны ўзровень жыцця выключна за кошт прыродных рэсурсаў, але ўсё больш адстае ад “калектыўнага Захаду” тэхналагічна, гандбаліст бачыць узмацненне суверэнітэту. Чорт, паклічце доктара хаця б для мяне!
Давераная асоба, на сустрэчу з якой летась настойліва запрашалі рабацяг, некалi казаў слушныя рэчы. Напрыклад, пра тое, што нельга параўноўваць савецкія часы з цяперашнімі: «Шляху назад няма, усё рушыць толькі наперад». Хто ж мог падумаць, што наперад – гэта да неасталінісцкіх практык, якім Барбашынскі з лёгкасцю знаходзіць апраўданні і гаворыць так, быццам з магілы паўстаў Андропаў. Час можа сысці ад СССР, але ад рэжыму Лукашэнкі яму не ўцячы.
Раней з гісторый Барбашынскага так ці інакш вынікала, што ён зрабіў сам сябе. Пачынаў ў мала прыдатнай для гандбола зале. Нават стаўшы пераможцам Алімпіяды, не шыкаваў – разгружаў хлеб, працаваў на будоўлі ў Германіі, там жа, на «калектыўным Захадзе», быў рабацягам на вытворчасці, дзе збіралі мэблю. Пазней падкрэсліваў, што прасіць у Радзімы нічога не збіраецца і ўвогуле прызнаваўся, што не ўмее падтрымліваць адносіны з моцнымі гэтага свету, але ж во як усё змянілася. І з Лукашэнкам, які вышэйшы за Бога, паладзіў, і ад дзяржавы яго кампанія Belabedding атрымлівае ільготы праз свабодную эканамічную зону «Гродна» (на інаўгурацыі, дарэчы, сядзеў непадалёк ад іншага ільготніка-бізнесоўца-гандбаліста Рутэнкі). Рыторыка таксама стала зусім іншай.
Гонар і сумленне беларускага спорту перакананы, што Крысціна Ціманоўская не магла выступаць на Алімпіядзе праз недахоп патрыятызму. Яна аказалася недастаткова ўдзячнай дзяржаве, якая дала магчымасць атрымаць адукацыю і займацца спортам. О, то ўнікальныя здабыткі, што існуюць выключна ў Беларусі, – адукацыя і магчымасць занімацца спортам. Астатні свет да гэтага так і не дайшоў. Наўзамен ад пацалаваных дзяржавай беларусаў патрабуюць аднаго – бездакорнага падпарадкавання. «Беларусы – рабы Айчыны!» Дару Барбашынскаму лозунг, калі ён вырашыць пайсці ў дэпутаты (хтосьці ж павінен сядзець там замест Багдановіча і складаць кампанію Баскаву, які атабарыўся палатай вышэй).
Мне цікава, ці патлумачыў Барбашынскі сваім двум сынам, што яны не маюць права на сваё меркаванне, не маюць права на публічнае выказванне, калі меркаванне і выказванне не супадаюць з тым, што паказваюць у “Панараме”? І што, насупраць, дзяржава мае на іх татальныя правы? Мае права пазбавіць голаса на выбарах, кінуць проста так у турму, знявечыць. Магчыма, адправіць куды на фронт, бо танкі лязгаюць на мяжы, – усё гэта трэба прымаць з падзякай, як вучыць бацька.
Што цікава, сам патрыёт Барбашынскі, хоць і нарадзіўся ў СССР, не наклаў на сябе рукі, калі краіна распадалася і на Алімпіяду давялося ехаць у складзе каманды СНД. Ані ў водным інтэрв’ю не чытаў пра тое, каб ён дэпрэсаваў на гэты конт. Але ў чалавека без Радзімы высокія патрабаванні да іншых.
***
Асоба можа падвоіцца па розных прычынах. Вельмі рэдка – па медыцынскіх, куды часцей – праз цемрашальства або прагу да грошай, улады або чагосьці такога. Таму, магчыма, ніякі лекар Барбашынскаму і не патрэбны. І дакладна ён не патрэбны тым, хто захаваў сваё сумленне і свае прынцыпы.
Дык як вам героі, Сяргей Юр’евіч?..
