Навоша пра свой «прысуд»: «Тое, што адбываецца з палітвязнямі ў Беларусі і магчымы дадатковы ўдзел у вайне супраць Украіны хвалююць мяне больш за гэтыя паганскія рытуалы»
Заснавальнік Tribuna.com Дзмітры Навоша пракаментаваў абвяшчэнне яму рэжымным судом Мінска «завочнага прысуду» да 12 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму.
– Скажыце, што ў вашым жыцці змяніў гэтыя судовае паседжанне і прысуд?
– Пакуль нічога, акрамя таго, што цяпер даводзіцца крыху рассунуць працоўны графік і ўставіць пару інтэрв'ю з беларускімі міжнароднымі медыя.
– Псіхалагічна ж гэта ўсё роўна нейкі ціск, таму што гэта непрыемна, калі там пра вас кажуць, пішуць, магчыма, недзе, магчыма, гэта закранула вашу нерухомасць у Беларусі ці нешта яшчэ. Вас гэта закранула асабіста, акрамя таго, што вы жартуеце, што «хоць 112 гадоў»?
– Ведаеце, мяне… Мяне вельмі цікавіць усё, што адбываецца ў Беларусі, я чалавек вельмі эмпатычны. І ёсць вялікая колькасць падзей, якія мяне кранаюць у значна большай ступені.
Мяне глыбока абурае, і здаецца нечым неймаверным усё, што адбываецца з беларускімі палітвязнямі: ад гэтых сталінскіх зусім тэрмінаў да катаванняў і прамога фізічнага ўздзеяння, збіванняў, якія былі над затрыманымі пратэстоўцамі і гэтак далей.
Мне падаецца катастрафічным усё, што адбываецца ў Беларусі наконт вайны і яе магчымага дадатковага ўдзелу ў вайне. Мне падаецца, што з кожным новым месяцам вайны рызыка дадатковага ўцягвання Беларусі нарастае, кожным новым прыездам Шайгу, візітам Пуціна і гэтак далей. Што мы будзем не проста са-агрэсарам, а мы можам стаць краінай агрэсарам і яшчэ больш мець дачыненне да забойства ўкраінцаў, якія цяпер вось не ў адзіночку, але пры падтрымцы ўсяго цывілізаванага свету, але яны прымаюць на сябе асноўны ўдар, абараняючыся ад імперыі, якая проста пагражае і Беларусі таксама.
Увогуле, гэтыя рэчы мяне хвалююць значна больш нейкіх, па сутнасці паганскіх, рытуалаў, якія адбываюцца ў мінскіх судах, калі яны ўтыкаюць шпількі ў фігуркі ненавісных ім, як яны кажуць «збеглых», «змагароў» і гэтак далей.
– Вы нешта ведаеце пра сам працэс. Можа вам удалося скантактавацца са сваім адвакатам, можа вы ведаеце, як адбываўся гэты працэс, хто выступаў, што казалі?
– Нічога. Шчыра. Не ведаю ўвогуле нічога. Не бачыў ніводнай старонкі справы, ніводнага радка з яе. І я можа быць нават пацікавіўся… Я ведаю, што былі спробы іншых людзей звязвацца з адвакатамі. Але гэта абсалютна рэч у сабе. Адвакатам нецікава ніякае меркаванне абвінавачаных, суду нецікавая пазіцыя, працэс ні ў якой ступені не з'яўляецца спаборніцкім, і гэта не можа быць названа судом.
– Адной з мэт, як лічаць эксперты, якія вашу справу і падобныя каментавалі, [гэтыя справы] для эфекту запалохвання. А вы самі, гаворачы і думаючы пра праект «Чорная кніга Беларусі», бачыце, які вынік мог бы быць у гэтага праекта і ці дасягнуў ён яго? Таму што па сутнасці гэта таксама было запалохванне сілавікоў, якія бралі ўдзел у злачынствах, бо дэананімізацыя садзейнічае таму, што чалавек баіцца выконваць злачынныя загады.
– Я думаю, што праект ЧКБ з'яўляецца цікавым, правільным і патрэбным, але ён не дасягнуў сваёй мэты. Гэты праект з'явіўся літаральна праз пару дзён пасля неверагоднага аб'ёму злачынстваў, учыненых сілавікамі на вуліцах Мінска і іншых гарадоў, калі былі забіты Шутаў, Крыўцоў, Тарайкоўскі, былі збіты сотні, калі не тысячы беларусаў, мноства людзей атрымалі раненні ад гумавых куль, траўмы ад збіванняў – было страшна на ўсё гэта глядзець.
Тое, што тварылі людзі з закрытымі асобамі… З майго пункту гледжання, 2020 год па падзеях супастаўны з Чарнобыльскай катастрофай ці з нечым яшчэ. Гэта тое, што нам як нацыі трэба яшчэ пераасэнсаваць і падумаць, як гэта ўвогуле стала магчымым.
Спроба, якую здзяйсняла рэдакцыя ЧКБ… Па-першае, адкрыць гэтыя асобы, бо гэта павінны быць дзяржслужачыя, якія павінны прадстаўляцца і называць свае імёны, калі яны кантактуюць з цывільнымі. І спроба фіксаваць злачынствы і злачынцаў у разліку на тое, што гэтых злачынстваў будзе станавіцца менш.
Гэтая спроба не апраўдалася: злачынстваў менш не стала і, на жаль, супрацоўнікі сілавых органаў, ці судоў, ці нейкія там іншыя людзі якія ўдзельнічаюць у рэпрэсіях, працягваюць рабіць сваю «чорную» справу, працягваюць здзяйсняць у сутнасці цяжкія злачынствы.
Напэўна, праца па збіранні гэтых дадзеных і фіксаванні прозвішчаў па-ранейшаму важная, але яна не адыграла сваёй ролі ў тым, каб гвалт у Беларусі спыніўся, – сказаў Навоша.
Нагадаем, што Навоша разам з яшчэ чатырма людзьмі з'яўляўся фігурантам крымінальнай справы аб стварэнні і адміністраванні Telegram-канала «Чорная кніга Беларусі», у якім публікаваліся дадзеныя супрацоўнікаў рэжымных структур, якія прымянялі гвалт у дачыненні да бяззбройных і дапускалі шматлікія парушэнні правоў грамадзянаў Беларусі. Рэжымны суд аб'явіў аднолькавыя тэрміны ўсім пецярым, але яны знаходзяцца па-за межамі Беларусі, і ў рэжыма Лукашэнкі дэ-факта няма спосабаў фізічна адправіць іх за краты.
