Як беларусы пачыналі ў топ-лігах і набіралі першыя ачкі: Пуціла засмуціў «Баварыю», Гурэнка вельмі доўга чакаў, Сівакоў і Глеб-малодшы амаль не мелі шанцаў
Як жа даўно гэта было.
Пакуль чыноўнікі ў Беларусі заганяюць футбол усё глыбей у тупік, пакуль юнацкія зборныя неканкурэнтаздольныя нават на фоне вельмі і вельмі пасрэдных супернікаў, мы назіраем за тым, як гульцы раз'язджаюцца з ЧБ. Мяжа мараў - Ізраіль або Кіпр, базавы сцэнар - Казахстан. Пра тое, што прадстаўнікі Беларусі некалі выступалі ў топ-лігах, няёмка нават успамінаць. Але давайце ўсё ж такі ўспомнім.
Сяргей Алейнікаў, "Ювентус" (Італія)
Калі дэбютаваў: 27 жніўня 1989 года ў матчы супраць «Балоньні».
Ураджэнец Мінска летам 1989-га змяніў сталічнае "Дынама" на гранда Серыі А, прымусіўшы таго раскашэліцца на амаль 4 мільёны еўра.
27-гадовы Алейнікаў ужо ў першым туры чэмпіянату-1989/90 з'явіўся ў стартавым складзе і правёў усе 90 хвілін хатняга паядынку супраць "Балонні" (1:1). Турынцы прымалі суперніка на старэнькім "Стадыё Камунале" (на "Дэле Альпі" яны пераехалі праз год), сабраўшы на трыбунах 36 тысяч гледачоў.
Першае выніковае дзеянне: 22 кастрычніка 1989 года, гол у вароты «Джэноа».
Праз два месяцы беларускі хаўбек запісаў на свой рахунак і першы гол у складзе «зебр»: у дзявятым туры пацярпела «Джэноа», якая таксама цікавілася гульцом у час ягоных выступаў на Радзіме. У пачатку другога тайма пры ліку 2:2 Алейнікаў згуляў на апярэджанне ў чужой штрафной - першым ударам трапіў у штангу, але аказаўся самым спрытным на дабіванні. Гэтае ўзяцце варот стала ў матчы апошнім і, уласна, пераможным для гасцей.
Алейнікаў стабільна гуляў у камандзе ўвесь сезон (50 матчаў ва ўсіх турнірах і 3 галы), дапамог выйграць Кубак УЕФА і Кубак Італіі, але заскочыць у медалі ў чэмпіянаце не ўдалося: дзякуючы лепшай розніцы мячоў «Інтэр» забраў бронзу, «Юве» ж завяршыў сезон на чацвёртым радку.
Сяргей Гоцманаў, «Саўтгемптан» (Англія)
Калі дэбютаваў: 29 верасня, 1990 года ў матчы супраць "Эвертана".
Гоцманаў - самы ўзроставы беларускі футбаліст на момант дэбютнага матча ў топ-чэмпіянаце. Да 31 года вінгер выступаў выключна ў Беларусі: з мінскага «Дынама», з якім узяў золата-82, з'яжджаў на год у Брэст, каб вырашыць пытанне з войскам.
У лютым 1990-га ён адправіўся ў першы замежны ваяж, на правах арэнды перайшоўшы ў «Брайтан», які на той момант выступаў у англійскім Д2. За паўгода Гоцманаў праявіў сябе найлепшым чынам - у 16 матчах забіў 4 галы і дапамог камандзе захаваць прапіску ў лізе. Гулец быў не супраць застацца ў клубе, але яго кантракт за 170 тысяч еўра выкупіў "Саўтгемптан" з элітнай лігі (тады яшчэ была не АПЛ, а Першы дывізіён).
За "святых" беларус дэбютаваў у матчы 7-га тура супраць "Эвертана" на "Гудысан Парк" пры 23 тысячах гледачоў. Гоцманаў з'явіўся на полі на 70-й хвіліне пры ліку 3:0 на карысць гаспадароў - такімі лічбы на табло і захаваліся да канца сустрэчы.
Усяго паўабаронца згуляў за «Саўтгемптан» 8 сустрэч (толькі дзве пачаў у старце), у якіх не вызначыўся галявымі дзеяннямі, а па завяршэнні сезона адправіўся ў нямецкі мінор.
Андрэй Зыгмантовіч, "Расінг" (Іспанія)
Калі дэбютаваў: 5 верасня 1993 года ў матчы супраць «Рая Вальекана».
У іспанскі "Расінг" усё з таго ж мінскага "Дынама" Андрэй Зыгмантовіч адправіўся яшчэ ў лютым 1993-га: спачатку паўабаронца дапамог камандзе выбрацца з Д2 у элітны дывізіён Іспаніі. У Ла Лізе ён дэбютаваў таксама ў першым туры, выйшаўшы ў аснове дамашняга матчу супраць «Рая Вальекана» на запоўненым да адмовы «Эль-Сардзінера» - стадыён месціць 22 тысячы чалавек. "Расінг", нягледзячы на тое, што з 26-й хвіліны гуляў у меншасці (выдаленне зарабіў расійскі абаронца Дзмітрый Папоў), у тым матчы атрымаў перамогу 1:0.
Клуб з Сантандэра той сезон правёў нядрэнна: высокае 8-е месца ў чэмпіянаце, усяго за пяць ачкоў ад зоны еўракубкаў. 30-гадовы Зыгмантовіч паўдзельнічаў у 35 паядынках, але ні тады, ні ў двух наступных сезонах у іспанскай эліце (яшчэ 46 матчаў) галявымі дзеяннямі не вызначаўся.
Сяргей Гурэнка, «Рома» (Італія)
Калі дэбютаваў: 29 жніўня 1999 года ў матчы супраць "П'ячэнцы".
У італьянскі топ-клуб абаронца патрапіў пасля чатырох гадоў у маскоўскім «Лакаматыве»: за трансфер «чыгуначнікі» атрымалі больш за 5 мільёнаў еўра. Дэбют Гурэнка за рымскі клуб таксама прыпаў на першы тур новага сезона, праўда, на полі ў гасцявым матчы супраць «П'ячэнцы» 26-гадовы беларус з'явіўся не з першых хвілін, а ўжо ў сярэдзіне другога тайма, замяніўшы паўабаронцу зборнай Італіі Эўсебіё Ды Франчэска.
Гаспадары, якіх падганялі 18 тысяч гледачоў на трыбунах, тую сустрэчу здолелі выратаваць, забіўшы на 82-й хвіліне са штрафнога. Вынік - 1:1.
Гарадзенец да канца чэмпіянату выйшаў на поле яшчэ чатыры разы: у другім крузе супраць усё той жа «П'ячэнцы» (перамога 2:1), у прайграным «Інтэру» матчы на «Сан-Сіро» (1:2), на выездзе супраць «Кальяры » (параза 0:1), а таксама правёў усе 90 хвілін супраць «Удынэза» дома (1:1). «Рома» сезон скончыла пятай, за два пункты ад бронзавых медалёў.
Першае выніковае дзеянне: 19 студзеня 2003 года, гол у вароты «Мілана».
Не здолеўшы замацавацца ў «Роме», Гурэнка паехаў па арэндах: паўгода ў іспанскай «Сарагосе» (11 матчаў у Ла Лізе і перамога ў Кубку краіны), год у «Парме» (з усяго трыма матчамі ў чэмпіянаце) і, нарэшце, сезон ва ўсё той жа «П'ячэнцы», якая стала для яго апошняй камандай у топ-лізе.
За «ваўкоў» Гурэнка і забіў свой адзіны мяч у еўрапейскіх чэмпіянатах: у матчы 17-га тура на выездзе супраць «Мілана» ён адкрыў лік, адгукнуўшыся на падачу з флангу і дакладна прабіўшы па варотах Дзіды (адзнака 4:42).
Але ўтрымаць перавагу госці не змаглі: спачатку з пенальці забіў Андрэа Пірла, а на 69-й хвіліне перамогу «Мілану» прынёс Рывалдо - якраз Гурэнка, які падслізнуўся ў эпізодзе, не змог накрыць ўдар. «П'ячэнца» па выніках таго сезона фінішавала 16-й з 18 і вылецела ў Серыю Б, а беларус вярнуўся ў «Лакаматыў».
Аляксандр Глеб, "Штутгарт" (Германія)
Калі дэбютаваў: 5 верасня 2000 года ў матчы супраць «Кайзерслаўтэрна».
Глеб-старэйшы дагэтуль з'яўляецца самым маладым беларускім футбалістам, які згуляў у топ-лізе: яго дэбют у нямецкім першынстве ў складзе «Штутгарта» адбыўся, калі яму было ўсяго 19. На 71-й хвіліне матча трэцяга тура сезона-2000/01 супраць "Кайзерслаўтэрна" ўладальнік беларускага пашпарта замяніў на полІ Томаса Шнайдэра. Праўда, выратаваць каманду ад выязной паразы не ўдалося - 0:1 пры амаль 38 тысячах гледачоў.
У тым сезоне Глеб згуляў яшчэ ў пяці матчах нямецкага чэмпіянату (адзін раз выйшаў у старце), часцей выступаючы за другі склад швабов у Д3. «Штутгарт» жа ў тым першынстве ледзь не вылецеў з Бундэслігі, фінішаваўшы 15-м усяго ў трох ачках ад зоны вылету.
Першае выніковае дзеянне: 18 жніўня 2001 года, галявая перадача ў матчы супраць «Нюрнберга».
Ужо ў наступным сезоне Глеб стаў у «Штутгарце» асноўным, а ўжо ў чацвёртым туры выдаў топавы перфоманс з трыма асістамі на выездзе супраць «Нюрнберга» (усё скончылася перамогай каманды беларуса 4:2).
Чэмпіянат хаўбек скончыў з паказчыкам 2+6 па сістэме "гол+пас", "швабы" фінішавалі восьмымі. У трох наступных сезонах у Нямеччыне лічбы Глеба паступова раслі: пікавай кропкай стаў апошні год гульца ў "Штутгарце", калі ён з 14 галявымі перадачамі стаў найлепшым асістэнтам лігі, пасля чаго за 15 мільёнаў еўра з'ехаў у "Арсенал".
Віталь Кутузаў, «Мілан» (Італія)
Калі дэбютаваў: 3 лютага 2002 года ў матчы супраць «Лацыя».
Пабудаваць кар'еру ў італьянскім грандзе ў ураджэнца Пінска так і не ўдалося. Першыя паўгода пасля пераходу з БАТЭ ў «Мілан» (барысаўчане атрымалі наўзамен 3,5 мільёна еўра) форвард у чэмпіянаце зусім не гуляў, выйшаўшы на газон толькі ў ранняй стадыі Кубка супраць «Перуджы» з Д2 (за двухматчавае супрацьстаянне беларус найграў 20 хвілін) .
Дэбют жа ў Серыі А здарыўся аж у лютым: 22-гадовы Кутузаў выйшаў на 85-й хвіліне выязной сустрэчы супраць "Лацыя" на "Стадыё Алімпіка" (на галоўнай рымскай арэне сабралася 40 тысяч гледачоў), замяніўшы хаўбека Крысціяна Брокі. Ужо ў дадзены час "Мілан" здолеў выратаваць матч (скончылі 1:1), але нападаючы ў эпізодзе з голам ніяк не ўдзельнічаў.
Другі і апошні раз у футболцы «Мілана» Кутузаў з'явіўся ў красавіку, выйшаўшы на апошнія 15 хвілін супраць «Ромы» (0:0). «Расанеры» той чэмпіянат скончыў на чацвёртым радку.
Першае выніковае дзеянне: 19 снежня 2004 года, гол у вароты «Лечэ».
Пасля арэнды ў «Спортынгу» і «Авеліна» з Серыі Б (там забіў 15 мячоў за год) беларускі нападаючы за паўтара мільёна еўра быў выкуплены «Сампдорыяй», у складзе якой і вызначыўся першым выніковым дзеяннем у топ-лізе. У матчы 16-га тура сезона-2004/05 супраць «Лечэ» Кутузаў на 84-й хвіліне з'явіўся на полі, а ўжо ў дададзены арбітрам час устанавіў канчатковы лік - 4:1 (адзнака 1:15).
Той чэмпіянат Віталь скончыў з 4 галамі (у 33 матчах), што з'яўляецца яго найлепшым паказчыкам у Серыі А: у наступным розыгрышы ён забіў тры мячы, а ў кожным з двух сезонаў у эліце ў складзе «Бары» ён вызначаўся яшчэ па разе - усяго атрымалася 9 галоў у 99 сустрэчах.
Вячаслаў Глеб, "Гамбург" (Германія)
Калі дэбютаваў: 6 сакавіка 2004 года ў матчы супраць "Ганзы"
Глеб-малодшы ў Нямеччыну пераязджаў адначасова з братам, таксама ўлетку 2000-га падпісаўшы кантракт са «Штутгартам», але за першую каманду «швабаў» нападаючы за тры гады свайго знаходжання ў структуры так ні разу і не згуляў, выступаючы выключна ў фарм-клубе ў мінорных лігах. У студзені 2004-га Вячаслаў быў выкуплены «Гамбургам» за 150 тысяч еўра, там жа неўзабаве і дэбютаваў у Бундэслізе.
21-гадовы Глеб выйшаў на 74-й хвіліне сустрэчы з "Ганзай" пры 26 тысячах гледачоў. Для каманды беларуса паядынак склаўся не лепшым чынам - разгромная гасцявая параза 0:3.
Да канца сезона Глеб-малодшы выйшаў яшчэ ў шасці матчах (двойчы ў старце), так і не адзначыўшыся ні голам, ні асістам. "Гамбург" скончыў чэмпіянат у сярэдзіне табліцы. Не ўдалося набраць форварду выніковых балаў і ў трох матчах наступнага сезона, што яму далі згуляць. Затое некалькі хвілін давялося адбегаць супраць брата: 11 верасня 2004 года Вячаслаў з'явіўся на 69-й хвіліне матча супраць "Штутгарта", у той час як Аляксандра замянілі на 86-й. Перамагла па выніку каманда Глеб-старэйшага (2:0), які вызначыўся асістам на першы гол.
Антон Пуціла, «Гамбург» (Германія)
Калі дэбютаваў: 17 лютага 2008 года ў матчы супраць "Бохума".
Трэцім беларусам, які згуляў у Бундэслізе, стаў Антон Пуціла: у студзені 2008-га яго з мінскага «Дынама» на правах платнай арэнды забраў усё той жа «Гамбург» (немцы заплацілі 600 тысяч еўра). Праўда, ніякай карысці для сябе "дыназаўры" не атрымалі: усяго 20 хвілін на полі за год.
Найбольшую колькасць гульнявога часу 21-гадовы хаўбек атрымаў у дэбютным матчы за клуб супраць «Бохума» (на «Фолькспаркштадыён» у той вечар прыйшло 50 тысяч гледачоў), выйшаўшы на 81-й хвіліне пры ўжо зробленым выніку: «Гамбург» да таго часу вёў 3:0, і вынік пасля выхаду Антона не змяніўся.
Пазней былі яшчэ два выхады на поле: на 86-й хвіліне супраць "Айнтрахта" і на 89-й супраць "Дуйсбурга". «Гамбург» скончыў той сезон на чацвёртым радку, які, праўда, тады не даваў пуцёўку ў ЛЧ.
Першае выніковае дзеянне: 29 кастрычніка 2010 года, галявая перадача ў матчы супраць «Баварыі».
Пасля заканчэння арэнды гулец вярнуўся ў Мінск, але праз паўтара года здарыўся другі заход у Бундэслігу, на гэты раз больш удалы: за 200 тысяч еўра будучага падпісанта за гвалт выкупіў "Фрайбург", дзе ён правёў два з паловай гады.
У 10-м туры свайго дэбютнага сезона за новы клуб Пуціла вызначыўся першым галявым дзеяннем: у сярэдзіне другога тайма сустрэчы супраць «Баварыі» навесам знайшоў Штэфана Райзінгера, які скараціў лік (адзнака 1:31).
Гранд адказаў на гэта яшчэ двума галамі і давёў матч да ўпэўненай перамогі 4:2. Усяго ў 47 матчах у складзе «Фрайбурга» Пуціла вызначыўся трыма асістамі, але сам не забіваў.
Міхаіл Сівакоў, «Кальяры» (Італія)
Калі дэбютаваў: 8 лістапада 2009 года ў матчы супраць "Сампдорыі".
У «Кальяры» з БАТЭ паўабаронца перайшоў яшчэ ў студзені 2009-га (італьянцы заплацілі 450 тысяч еўра), але дэбютаваў у першай камандзе сардзінцаў толькі ў лістападзе. Праўда, шанцам замацавацца ў аснове гэта складана назваць: 21-гадовы беларус выйшаў на 92-й хвіліне дамашняга матча супраць "Сампдорыі". "Кальяры" той паядынак пры 15 тысячах гледачоў завяршыў на сваю карысць 2:0.
«Астравіцяне» скончылі чэмпіянат на 15-м месцы, а Сівакоў, так і не атрымаўшы гульнявога часу, пасля заканчэння сезона адправіўся ў арэнду «П'ячэнцу» з Д2. Вярнуўшыся ў «Кальяры» праз паўгода Міхаіл згуляў яшчэ двойчы ў чэмпіянаце (у агульнай складанасці 40 хвілін) і адзін раз у Кубку (цэлы матч супраць усё той жа «П'ячэнцы»), ізноў з'ехаў у арэнду, з якой больш у Італію не вярнуўся.
Сяргей Карніленка, «Блэкпул» (Англія)
Калі дэбютаваў: 22 лютага 2011 года ў матчы супраць «Тотэнхэма».
Карніленка на паўгода заязджаў у «Блэкпул», які за 300 тысяч еўра арандаваў яго з «Зеніта» у сезоне-2010/11. За гэты час беларус правёў шэсць матчаў.
Самай паспяховай і з пункту гледжання выніку каманды, і з пункту гледжання індывідуальнага перфомансу беларуса з'яўляецца дамашняя сустрэча з «Тотэнхэмам». 28-гадовы форвард выйшаў на поле цалкам запоўненага «Блумфілд Роўд» (умяшчальнасцю крыху больш за 16 тысяч чалавек) у стартавым складзе, галявымі дзеяннямі не вызначыўся, але за гэты час паспеў паўдзельнічаць у двух галах сваёй каманды. Спачатку пасля навеса скінуў мяч партнёру, які праз імгненне зарабіў пенальці, а ў канцоўцы першай паловы зрабіў перадгалявую перадачу пяткай. "Блэкпул" па выніку перамог 3:1.
Тая гульня так і засталася адзінай, у якой «Блэкпул» перамагаў з Карніленкам на газоне. Больш за тое, каманда больш нават не забівалі пры ім у складзе. Вынікам сезона стаў вылет "Блэкпула" з АПЛ, прычым для захавання прапіскі не хапіла ўсяго двух ачкоў.
Затое форвард рэгулярна забіваў за "маладзёжку" "мандарынаў", куды яго адпраўлялі за гульнявой практыкай. У сямі матчах у яго 5 галоў і 3 асісты. Даставалася ад Карніленкі дублёрам "Чэлсі", "Ліверпуля", "МЮ", "Вест Хэма" і "Блэкберна".
Сяргей Крывец, "Мец" (Францыя)
Калі дэбютаваў: 31 жніўня 2014 года ў матчы супраць «Ліёна».
Пасля добрага сезона ў складзе БАТЭ Крывец быў выкуплены за мільён еўра французскім «Мецам». Дэбютаваў на новым месцы 28-гадовы паўабаронца ўжо праз тры дні пасля падпісання пагаднення ў дамашнім матчы супраць "Ліёна", прычым адразу з'явіўся ў стартавым складзе. Сяргей правёў на полі 69 хвілін і сыходзіў з яго пры ліку 0:1 на карысць гасцей, але да канца сустрэчы "цёмна-бардовыя" забілі двойчы, чым моцна парадавалі 20 тысяч гледачоў на трыбунах.
Першае выніковае дзеянне: 20 верасня 2014 года, гол у вароты «Бастыі».
Ужо ў сваёй трэцяй гульні за клуб Крывец вызначыўся першымі выніковым дзеяннямі. У матчы супраць «Бастыі» (3:1) ён спачатку забіў сам, адкрыўшы лік у пачатку сустрэчы трапным ударам з лёту з межаў штрафной.
А ўжо ў яе канцоўцы асіставаў на партнёра.
Той гол так і застаўся для беларуса адзіным у сезоне (быў яшчэ асіст у матчы супраць «ПСЖ»), а сам «Мец», які нядрэнна глядзеўся на старце, праваліў другую палову, выдаўшы серыю з 18 сустрэч без перамог, - гэта прывяло да вылету у мінор. Крывец застаўся ў клубе і правёў год у Д2, пасля чаго адправіўся ў добра яму знаёмы чэмпіянат Польшчы.
Ягор Філіпенка, «Малага» (Іспанія)
Калі дэбютаваў: 6 снежня 2015 года ў матчы супраць "Атлетыка".
Абаронцу пасля пераезду з Барысава ў Малагу ў студзені 2015-га доўга прыйшлося чакаць дэбюту ў чэмпіянаце (да яго было два матчы ў Кубку): упершыню ў Ла Лізе Філіпенка згуляў у пачатку снежня 2015-га. Беларус выйшаў у стартавым складзе выязнога матча супраць "Атлетыка" з Більбао, паглядзець на які прыйшло 42 тысячы чалавек. За год да таго беларус гуляў на галоўнай арэне басконскага клуба ў складзе БАТЭ ў групавым раўндзе ЛЧ.
Ягор выйшаў на не зусім звыклай для сябе пазіцыі апорнага паўабаронцы, ужо ў дэбюце сустрэчы зарабіў папярэджанне, а ў перапынку быў заменены. "Малага" хоць і гуляла з 19-й хвіліны ў большасці, скарыстацца перавагай не змагла - 0:0.
Філіпенка да канца сезона згуляў яшчэ ў сямі сустрэчах (у асноўным ужо як абаронца), а пасля яго заканчэння з'ехаў у Ізраіль. "Малага" скончыла чэмпіянат на восьмы радку ў чатырох балах ад зоны еўракубкаў.
Сяргей Чэрнік, «Нансі» (Францыя)
Калі дэбютаваў: 26 лістапада 2016 года ў матчы супраць «Манпелье».
Апошні на дадзены момант беларус, які згуляў у топ-лізе. Чэрнік пераехаў у французскі «Нансі» ў статусе двойчы найлепшага галкіпера ЧБ і двойчы ўдзельніка групавога раўнда ЛЧ.
«Нансі» выклаў за гульца 500 тысяч еўра, але сезон ён пачаў у ролі запаснога варатара, дэбютаваўшы ў чэмпіянаце толькі ў 16-м туры: асноўны кіпер Гі Н'Дзі Асэмбэ атрымаў траўму ў канцоўцы выязной сустрэчы супраць «Манпелье» (матч сабраў сціплыя 10 тысяч і скончыўся безгалявой нічыёй).
У наступным туры Асэмбэ зноў з'явіўся ў старце, але ўжо на 20-й хвіліне папрасіў замену, і беларус на бліжэйшыя 15 сустрэч стаў першым нумарам "Нансі". 6 з 15 гульняў Чэрнік скончыў без прапушчаных мячоў, але пасля васьмі матчаў без перамог галоўны трэнер зрабіў адным з крайніх менавіта галкіпера, назваўшы яго «драўляным» і пасадзіўшы на лаўку.
Змены не асабліва дапамаглі: у астатніх васьмі паядынках клуб выйграў толькі двойчы і вылецеў з эліты. Чэрнік правёў у Д2 адзін сезон, пасля чаго вярнуўся ў БАТЭ.
