У Італіі ўжо быў скандал са стаўкамі: паліцыя арыштоўвала гульцоў проста на стадыёне, «Мілан» і «Лацыа» выкінулі ў Серыю Б

У 80-х гадах мінулага стагоддзя свет кальчо страсянуў гучны скандал, які ўзнік па той жа прычыне – нелегальныя стаўкі. Розніца ў тым, што зараз размова ідзе ў асноўным пра стаўкі як такіх, а тады мелі месца яшчэ і дагаворныя матчы.

Легальных букмекераў у Італіі тады не было

Цяпер, калі ў нас ёсць куча бетынгавых кампаній і мы можам паставіць на ўсё што заўгодна, цяжка паверыць, што так было не заўсёды. Аднак да канца 1990-х нават у Італіі, больш чым футбольнай краіне, паставіць хаця б проста на вынік асобнага матчу было немагчыма. Якая там фора, які там тотал больш... Адзіным спосабам законна зарабіць адгадваннем вынікаў матчаў быў Татакальча. Для гэтага трэба было адгадаць вынікі 12 матчаў, што зрабіць досыць няпроста. Але быў попыт і на звыклыя для нас стаўкі. А дзе попыт – будзе прапанова. Таму з'явіўся «чорны таталізатар». Татанера.

І калі б гаворка ішла толькі пра стаўкі, не ўрэгуляваныя законам – гэта была б зусім іншая гісторыя. Але імкненне да хуткай нажывы прывяло да таго, што дзялкі ўвязалі ў свае цёмныя справы футбалістаў, якія маніпулявалі вынікамі матчаў на карысць аўтараў брудных схем. А ў дурнях, як заўсёды ў такіх сітуацыях, засталіся гледачы, якія замест сумленнай спартыўнай барацьбы глядзелі загадзя ўзгодненае прадстаўленне.

Аднак у футболе дасягнуць неабходнага выніку ў падобных выпадках бывае на так ужо проста. Заўсёды нешта можа пайсці не так. І на гэтым і прагарэлі наладжвальнікі бруднай схемы.

Арганізатары схем скардзіліся паліцыі, што футбалісты не выконвалі свае абавязацельствы. Гульцоў арыштоўвалі адразу пасля матчаў

24 сакавіка 1980 года былі арыштаваныя адразу 11 футбалістаў, а таксама прэзідэнт «Мілана» Фелічэ Каломба. Скандал па ўсёй краіне. Ды і выглядала гэта даволі эпічна. Гульцоў арыштоўвалі проста на стадыёнах! Да прыкладу, пасля гульні «Пескара» – «Лацыа» (2:0) паліцыя забрала 4-х гульцоў гасцей: Джузэпэ Уілсана, Масіма Качытаары, Бруна Джардана і Ліянела Манфрэдонію. Падобная карціна была ў Рыме, дзе вартавыя парадку з'явіліся на бегавых дарожках «Стадыё Алімпіка», Мілане і іншых гарадах, як можна ўбачыць у гэтым архіўным рэпартажы.

Аказалася, што арганізатары матчаў з фіксаваным вынікам Масіма Кручыані і Альвара Трынка здалі футбалістаў з трыбухамі, а таксама і самі ва ўсім прызналіся. А пачалося ўсё ў 1979 годзе. Трынка быў уладальнікам рэстарана ў Рыме, а Кручыані – яго пастаўшчыком. Установа была пастаянным месцам адпачынку для гульцоў «Лацыа».

Па сведчанні дзялкоў, менавіта гульцы рымскага клуба прапанавалі схему заробку на дамоўных матчах, даведаўшыся, што Трынка цікавіцца стаўкамі на падпольным таталізатары. Яны прапанавалі гарантаваць вынік пэўных матчаў і разам зарабляць на гэтым. Схему апрабавалі на таварыскім матчы з «Палерма», які, як і трэба было для стаўкі, завяршыўся ўнічыю. Не абышлося і без удзелу гульца Палерма Гвіда Магерыні, які ўсё арганізаваў з боку сіцылійцаў.

Бізнесмены вырашылі, што схема працуе – і паставілі яе ў паток. Але ў шэрагу выпадкаў забяспечыць неабходны вынік усё ж не ўдавалася. Паступова такіх матчаў станавілася ўсё больш, і ў выніку гора-схематознікі «трапілі» на суму каля 100 мільёнаў лір (прыкладна 117 тысяч долараў у той час), таму лагічна вырашылі, што час здавацца паліцыі, таму што турма ўсё ж лепш за магілу .

1 сакавіка 1980 года ў паліцыю пайшоў Кручыяні. Праз 3 дні Трынка паступіў гэтак жа. Кручыяні заявіў, што стаў ахвярай махлярства і абвінаваціў футбалістаў у тым, што яны не выконвалі свае абавязацельствы па дасягненні неабходнага выніку гульні. «Я цалкам спустошаны. Мне ўвесь час прыходзяць пагрозы, я жыву ў страху», – скардзіўся ён, а паліцыя разводзіла рукамі – сам вінаваты. Масіма даводзілася нават займаць грошы ў інвестараў, каб пакрыць даўгі, але яны ўсё павялічваліся. Спробы выбіць у футбалістаў грошы за кідалава таксама не былі паспяховымі, таму і прыйшлося ісці на такі адчайны крок.

Скандал здарыўся якраз напярэдадні хатняга для Італіі чэмпіянату Еўропы 1980 года. Краіна вельмі спадзявалася на перамогу, але ў такіх варунках гэта было цяжка. Галоўны трэнер Энцо Беарзот проста лютаваў з-за таго, што пракуратура пастаянна «выдзірае» у яго гульцоў і незразумела, хто зможа паехаць на Еўра, а хто не. Няхай пракурор трэніруе каманду на чэмпіянаце Еўропы! – гаварыў ён, калі стала вядома, што на допыт забіраюць Джанкарлу Антоніоні, хаўбека «Фіярэнціны», на якога разлічваў Энцо.

«Можаш нават забіць 2 галы». Росі атрымаў дыскваліфікацыю, а затым выдаў турнір жыцця

Сярод усіх кейсаў гэтай гучнай справы вылучаецца сітуацыя з Паола Росі. Форвард, якога мы зараз ведаем як легенду сусветнага футбола, ледзь не выпусціў турнір свайго жыцця і ледзь не сапсаваў сваю кар'еру.

1979 год. 23-гадовы Росі на той момант выступае за «Перуджу», мае статус ўзыходзячай зоркі італьянскага футбола і ўжо гуляе за зборную. 30 снежня 1979 года «Перуджа» на выездзе згуляла ўнічыю з «Авеліна» – 2:2. Росі зрабіў дубль. Першы гол ён забіў у выніку грубай памылкі абаронцы гаспадароў.

Пазней гульня была прызнана дамоўнай. Сцвярджалася, што Росі ўзяў 40 мільёнаў лір за тое, што забіў 2 галы і забяспечыў неабходны вынік. Сам Паола гэта абвяргаў, выклаў сваю версію падзей. Паводле яго слоў, яго партнёр па камандзе Маўра Дэла Марцір прадставіў яго двум незнаёмцам.

«Я бачу ў залі двух хлопцаў, якіх раней ня бачыў. Цісну ім рукі. «Прыемна пазнаёміцца». Я не разумею, што яны жадаюць ад мяне. Раптам Маўра Дэла Марціра кажа: «Паола, гэта мой сябар, які грае на таталізатары». А адзін аднаго з моцным рымскім акцэнтам пытаецца: «Паола, што ты робіш у нядзелю?» Я адказваю: «Ну што ж, паспрабуем выйграць». «А калі замест гэтага ты згуляеш унічыю?» Я не разумею, да чаго ён вядзе, мне не па сабе, нават калі я гэтага не паказваю. Я не магу дачакацца, каб выбрацца з гэтай калатнечы.

Я адказваю: «Нічыя - вынік, які нельга выключаць. У «Авеліна» на адно ачко менш за нас, яны выйгралі ў «Юве» і прайгралі толькі «Торына». «Ведаеш, у нас ёсць сябар на супрацьлеглым баку, які кажа, што нічыя была б больш чым цудоўная», – дадае іншы. «Можаш нават забіць два галы».

Мне ўвогуле не падабаецца гэтая дыскусія. Я хачу вярнуцца да свайго Бінга, гэтыя асобы не выклікаюць у мяне даверу, і я коратка перапыніў іх: «Маура, мяне чакаюць, убачымся», каб у іх не было дрэннага ўражання. Я вярнуўся на сваё месца і зноў пачаў гуляць. Усё гэта доўжылася ўсяго дзве хвіліны, якія стануць самымі балючымі дзвюма хвілінамі ў маёй кар'еры», – казаў Росі.

У выніку так і адбылося – матч завяршыўся ўнічыю, а Паола забіў 2 галы. Як тады, так да гэтага часу ёсць розныя меркаванні наконт таго, ці сапраўды нападаючы датычны да махінацый са стаўкамі, ці ён проста ахвяра абставін. Як мінімум – Паола не паведаміў пра магчымы дагаворны характар гульні.

«Яны сказалі, што я на нешта пагадзіўся. Але гэта была хлусня. Я гэта гавару ўжо 30 гадоў. Я быў наіўны. Магчыма, я павінен быў паведаміць пра гэта, але як паведаміць пра партнёра па камандзе?» – адзначаў ён.

Спачатку Росі папярэдне дыскваліфікавалі на 2 месяцы, і ён прапусціў хатні Еўра-1980. А потым яго вельмі строга пакаралі - 3 гады дыскваліфікацыі. Гэта быў рэальны ўдар. Затым бан скарацілі да 2 гадоў - гэтае рашэнне было лёсавызначальным для яго. Нягледзячы на адхіленне, гульца не пабаяўся падпісаць «Ювентус», і ў канцы сезона 1981/82 ён далучыўся да каманды. Змякчэнне пакарання таксама дапамагло яму згуляць за зборную Італіі на ЧС-1982. Хоць у нападаючага доўга не было гульнявой практыкі, галоўны трэнер «Скуадры адзуры» Энцо Беарзот заявіў, што верыць у Росі і ўпэўнены ў яго невінаватасці.

Турнір стаў бенефісам Паола: 6 галоў, званне найлепшага бамбардзіра, тытул чэмпіёна свету – і гэта пасля такой паўзы! А потым яшчэ і «Залаты мяч» атрымаў. Менавіта дзякуючы ЧС-1982 мы яго ведаем як зорку сусьветнага маштабу. Росі прызнаваўся, што пасля дыскваліфікацыі думаў пакінуць Італію і кінуць футбол. І відавочна, што толькі змякчэнне пакарання дапамагло яму згуляць на галоўным турніры па кар'еры.

Яму пашанцавала значна больш, чым іншаму гульцу зборнай Бруна Джардана з «Лацыа», якога памілавалі толькі пасля гэтага трыўмфу. І хатні Еўра, і пераможны ЧС Бруна прапусціў, але хоць атрымаў зняцце бана дзякуючы яму і крыху нават пагуляў за зборную (у асноўным у таварыскіх матчах і ў двух афіцыйных у адборы Еўра-1984).

«Мілан» і «Лацыа» строга пакаралі. Прэзідэнта «расанеры» адхілілі пажыццёва

Па выніках расследавання «Мілан» і «Лацыа» адправілі ў Серыю Б (у тым сезоне па ачках яны сталі, адпаведна, трэцімі і 12-мі), яшчэ 5 клубаў (уключаючы «Перуджу» і «Авеліна») аштрафавалі на 5 ачкоў. 20 гульцоў былі дыскваліфікаваны на розныя тэрміны. Прэзідэнта «Мілана» Фелічы Каломба адхілілі ад футбола пажыццёва, а яго калегу з «Балоні» Тамаза Фабрэці – на 1 год. Пасля перамогі зборнай Італіі на чэмпіянаце свету ў 1982 годзе ўсіх гульцоў, якія яшчэ не адбылі пакаранні, амніставалі. Каломба, зразумела, гэта не датычылась, яго бан застаўся ў сіле.

Пакаранне для клубаў:

«Мілан»: паніжэнне ў Серыю Б

«Лацыа»: паніжэнне ў Серыю Б (пасля апеляцыі, першы вердыкт зняцця 5 ачкоў у сезоне-1980/81 і штраф у 10 мільёнаў лір)

«Авеліна», «Балоння», «Перуджа», «Палерма», «Таранта» (двое апошніх – Серыя Б, першапачаткова былі апраўданыя): зняцце 5 ачкоў у сезоне-1980/81

Пры гэтым крымінальная справа завяршылася «пшыкам». Аказалася, што такія дзеянні закон не парушаюць і фігурантам могуць пагражаць выключна спартыўныя санкцыі. Нават Кручыяні і Трынка не атрымалі тэрмін, першы атрымаў штраф у 300 тысяч лір. Нічога не зробіш, артыкул «спартыўнае махлярства» з'явіўся ў Крымінальным кодэксе толькі ў 1986 годзе.

«Мілан» атрымаў гэтак жорсткае пакаранне з-за таго, што кіраўніцтва клуба ведала пра здзелкі, «Лацыа» – з-за вялікай колькасці прыцягнутых гульцоў і эпізодаў дагаворных матчаў. З рымлян, нагадаю, усё і пачалося. Да таго ж, менавіта сустрэча паміж «Міланам» і «Лацыа» была цалкам даказаным «дагаворняком» з вельмі падрабязнымі сведчаннямі. Фігураваў па справе і «Ювентус», але віна турынскага клуба не была даказаная. Іх час прыйдзе пазней.

Ужо праз сезон «Мілан» вярнуўся ў эліту, але потым адразу вылецеў і ўжо асабліва па спартыўным прынцыпе. Пасля гэтага «расанеры» зноў адразу ж выйгралі турнір у Серыі Б і больш туды не вярталіся. У «Лацыа» быў некалькі іншы шлях, каманда крыху затрымалася ў Серыі Б і вярнулася толькі ў 1983 годзе.

***

Цікава, што ў 1986 г. гісторыя паўтарылася. Зноў стаўкі, зноў продаж матчаў за грошы, у якім аказаліся замяшаныя куча гульцоў і трэнераў. На гэты раз гэта датычылася ў асноўным ніжэйшых дывізіёнаў. З клубаў Серыі А пакаранне атрымаў толькі «Удынезэ» (-9 ачкоў пасля апеляцыі, хаця спачатку клуб адправілі ў Серыю Б). «Лацыа» тады быў клубам другога дывізіёна. Яго мусілі адправіць у Серыю С, але пасля апеляцыі застаўся толькі ачковы штраф.

Фота: SVEN SIMON / Global Look Press, Panorama