Наталля Петракова: «У Беларусі не вучаць фінансавай пісьменнасці, каб людзей было лягчэй падмануць. Калі пачнуць разбірацца ў законах, уладам будзе горш»
Вядомая беларуская гандбалістка, экс-трэнер зборнай Беларусі і падпісантка ліста за сумленныя выбары Наталля Петракова расказала ў інтэрв'ю Telegram-каналу «О, спорт! Ты – мир!» пра асаблівасці школьнай адукацыі ў Нарвегіі, дзе яна трэніруе варатароў у камандзе «Алесун».
– [У Нарвегіі] усіх з дзяцінства вучаць, напрыклад, фінансавай пісьменнасці, што такое падаткі. Звярнула ўвагу, што дзеці нават у раннім узросце цудоўна разумеюць, што трэба для камфортнага жыцця, як абслужыць сябе. Што маю на ўвазе?
Вось калі ў Беларусі працаўнікі ведаюць, што ў плане заробкаў ці нейкіх падлікаў усё зробіць бухгалтар, дык ў Нарвегіі кожны грамадзянін, прычым незалежна ад узросту, выдатна ведае, які падатак у краіне, куды гэтыя выплаты сыходзяць. Разбіраецца, чаму ў гэтым месяцы столькі аднялі з заробку, а ў наступным – столькі. Спачатку я вельмі дзівілася такім рэчам, але потым убачыла, што гэтаму вучаць ужо ў школе.
Так, інфармацыя аб тым, што больш – Месяц або Марс, таксама важныя, але нарвежцы ўсё ж такі лічаць, што ў прыярытэце – зямныя веды, якія трэба ўжываць кожны дзень. І не магу не пагадзіцца з такімі прынцыпамі. Калі ты знаёмы з паўсядзённым жыццём, ведаеш, як і што ўладкована, гэта нашмат лепш, чым ведаць, якога памеру Марс ці Месяц.
Магчыма, камусьці можа здацца, што нарвежцы з-за гэтага выглядаюць тупаватым, не рознабаковым. Але гэта не так. Нарвежцы вельмі шмат ведаюць аб сваім жыцці, краіне, прыродзе, могуць нават па спаражненнях сказаць, якая жывёла праходзіла па лесе. З ранняга дзяцінства нарвежцы глядзяць навуковыя праграмы, выбіраюцца ў паходы, вывучаюць прыроду. І мне гэта вельмі падабаецца. У Беларусі, успамінаю, у школах стала ўкладвалі веды аб фізіцы, хіміі і гэтак далей. Але, па сутнасці, гэта ў жыцці можа спатрэбіцца толькі тым, хто жадае гэтымі навукамі займацца. А астатнія што? Мне падабаецца ўсё ж такі, як уладкована сістэма ў Нарвегіі, калі ўкладваюць у першую чаргу тыя веды, якія спатрэбяцца ў паўсядзённым жыцці.
– Нават 10-гадовае дзіця можа навучыць замежніка пісьменнаму і дакладнаму жыццю?
– Можа, безумоўна. Дзеці тут выдатна ведаюць, як працуюць банкі, колькі каштуе электрычнасць і іншыя рэчы.
– Ці варта ў такім рэчышчы мяняць жыццё і адукацыю ў Беларусі?
– Вядома, таму што кожны павінен ведаць сваё жыццё, як яна ўладкована, як і за чым сачыць, каб разумець, дзе цябе хочуць падмануць, а дзе ўсё дакладна і пісьменна.
Узгадваю, як у Мінску я здымала кватэру і плаціла за ваду па сярэднім паказчыку, як мне сказалі першапачаткова. Пры гэтым плаціла крыху больш, гэта значыць пераплачвала, каб не турбавацца, што назапашваюцца даўгі. Праз год прыйшоў мужычок, залез да мяне ў лічыльнікі, пералічыў нешта, а потым мне прыйшла жыроўка на фантастычную суму – ледзь не на тысячу даляраў. Нібыта я за апошні год-два недаплаціла за ваду. Пачала высвятляць усё з камунальнікамі, казала, што не можа быць такой сумы, бо я плаціла і так з пераплатай, плюс асабліва вадой мы з дачкой не карысталіся. У душ мы ходзім пасля трэніровак, дом нешта прыгатуем, памыем бялізну і памыем падлогу раз у тыдзень. У выніку сапраўды аказалася, што ўсё палічана было няправільна – я аплочвала ўсё правільна.
Думаю, многія беларусы з такімі праблемамі сутыкаюцца, але пры гэтым не стараюцца высветліць праўду, таму што проста не навучаны фінансавай граматнасці, яны не цікавяцца, колькі і што каштуе, як і што разлічваецца. Мне падаецца, калі б беларусаў з дзяцінства вучылі такім рэчам, дык жыць было б прасцей. Але ў Беларусі не робяць гэтага, напэўна, каб людзі проста не задумваліся пра такія рэчы і іх было лягчэй падмануць. Калі раптам кожны пачне разбірацца ў законах, дык уладам будзе толькі горш.
– Не думаеце, што такія прынцыпы выхавання, такая сістэма не прыжывецца ў Беларусі, таму што ў Нарвегіі ўсё гэта ўкаранялася гадамі і стала часткай менталітэту?
– Вядома, спачатку гэта не прыжывецца, многія будуць казаць, што не хочуць займацца тым, што павінны рабіць іншыя. Беларусы заўсёды жылі з разуменнем, што калі ёсць спецыялісты па камуналцы, то няхай яны з гэтым і разбіраюцца. Але калі ўкараніць у Беларусі [такую] сістэму адукацыі, як у Нарвегіі, дык з часам яна прыжывецца. Будуць фінансава граматнымі нашы дзеці, наступнае пакаленне. Трэба ж вучыць людзей, як жыць, з самага дзяцінства. Напрыклад, казаць дзіцяці: «Ты сёння папрацаваў, павінен атрымаць два печыва, але чвэрць я ў цябе забяру. А ведаеш чаму? Таму што я табе ўключыў святло, адкрыў ваду, каб ты піў, плачу за памяшканне, у якім ты працуеш. Усё гэта – камунальныя паслугі. Так што ты павінен разумець, чаму частку печыва я ў цябе забіраю».
Усё трэба рабіць спакойна, прызямлёна і цярпліва. І, паверце, дзецям пачне з часам падабацца, што яны разбіраюцца шмат у чым, яны ведаюць, як уладкована жыццё, колькі і завошта плаціцца. Упэўнена, нашы дзеці павінны валодаць гэтымі ведамі, тады ім будзе лягчэй жыць. А калі пакідаць прынцып «мяне гэта не тычыцца, таму я туды не лезу», дык нічога добрага не атрымаецца, – распавяла Петракова.
