Ён дапамагаў «Крумкачам», але пад ціскам звольніў Дулуба, затое жонка-рэжымніца па сваёй волі даўно рэжа правы беларусаў, якім і так цяжка
Разнапланавая сямʼя Касцевічаў.
Беларускі рэжым ставіць на найважнейшыя для сябе пасады пераважна мужчын. Вось і ў рэжымным «кабміне» сёння ўсяго адна жанчына – так званы «міністр працы і сацыяльнай абароны» Ірына Касцевіч. Зрэшты, і яна на пасадзе апошнія дні – яе вырашылі перавесці ў лукашэнкаўскі «парламент», што «Наша Нiва» ацаніла як «ганаровы сыход на парламенцкую пенсію». Там 57-гадовая жанчына будзе «засядаць» з рэжымнай лёгкаатлеткай Анастасіяй Мірончык-Івановай.
Чаму мы ўспамінаем пра Касцевіч – падрабязней праз некалькі абзацаў. А пакуль падсвецім некалькі момантаў яе дзейнасці на пасадзе «міністра працы», якую яна займае без пары тыдняў сем гадоў. У 2017-м жанчына з тыповым для чыноўніц начосам на галаве прыходзіла на пасаду з адносна пазітыўным шлейфам – казалі, што яна адэкватна выбудоўвала адносіны з прадпрымальнікамі, справы якіх да таго «курыравала» ў рэжымным «мінэканомікі» (праўда, на справе лягчэй ІП ад гэтага не стала). Ды і сама Касцевіч заяўляла, што дзяржорганы «мусяць думаць аб бізнэсе», а яна сама імкнецца «ў працы быць як мага больш дэмакратычнай».
Аднак у сістэме з дэмакратыяй заўсёды было вельмі дрэнна, а з 2020-га ёй і не пахне. Нягледзячы на гэта, Касцевіч падладкавалася. Так, пры ёй быў адменены «падатак на дармаедства» – але тут жа сфармаваныя базы «незанятых у эканоміцы», якім пры наяўнасці жылля сталі выстаўляць падвышаныя ў разы рахункі за «камуналку». Касцевіч ніяк не супрацьдзейнічала запушчанаму да яе павышэнню пенсіённага ўзросту. Казала «міністарка» і пра скарачэнні дэкрэтнага адпачынку, але гэтага ўсё ж не здарылася. Дарэчы, Касцевіч заяўляла, што дзяржава чакае ад кожнай жанчыны мінімум трох народжаных дзяцей і дадавала, што «добра было б, калі б жанчыны паводзілі сябе так, каб колькасць разводаў скарачалася» (складана пачуць у гэтых словах нешта іншае, чым рэкамендацыю цярпець нават гвалт, зрэшты, для рэжыму гэта нармальна).
Калі Беларусь перажывала пандэмію каранавіруса, рэжым адмовіўся абʼяўляць каранцін, пакінуўшы людзей рызыкаваць здароўем на працоўных месцах – а Касцевіч потым расказвала пра «сістэмныя меры са станоўчым вынікам» і «захаванне сацыяльных гарантый на бальнічным» (якія людзям даводзілася літаральна выбіваць). У 2020-х таксама пачаліся палітычныя «чысткі» ў дзяржарганізацыях і не толькі – Касцевіч падхапіла і гэта, кажучы пра «неабходнасць недапушчэння пранікнення дэструктыўна настроеных грамадзян». У 2021-м былі яшчэ і ўнесеныя змены ў беларускі «працоўны кодэкс», якімі заахвочвалася адхіленне ад працы за «супрацьпраўныя дзеянні», а «суткі» за кратамі станавіліся падставай для звальнення. Заадно забаранілі «палітычныя патрабаванні пры забастоўках» (якія і так каралі па максімуме).
Незадоўга да свайго сыходу з пасады Касцевіч пралабіявала яшчэ некалькі «законаў» на карысць рэжыму, а не беларусаў. У канцы 2023-га былі прыняты папраўкі ў «законы» аб сацыяльным абслугоўванні і аб дзяржаўных мінімальных сацыяльных стандартах, якія «міністарка» абараняла на працягу года (уступаюць у сілу з сярэдзіны 2024-га). Дэ-факта скарачаецца «сацпакет». Да паправак малазабяспечаным і людзям у цяжкай жыццёвай сітуацыі гарантавалі «пералік бясплатных і агульнадаступных сацыяльных паслуг» – зараз жа будзе проста «пералік сацыяльных паслуг», без гарантый бясплатнасці. А са спісу прычын прызнання, што жыццёвая сітуацыя цяжкая, прыбралі беспрацоўе, адсутнасць абавязаных утрымліваць людзей (дарослых сыноў/дачок і гэтак далей) і нават наяўнасць у сямʼі дзіцяці з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця. Застаўся пункт «іншыя абставіны» – а ацэньваць гэтыя абставіны будуць лукашэнкаўскія чынушы, якія робяць гэта на сваю карысць.
Таксама ў «мінпрацы» зрабілі справаздачу, што змянілі падыход да вызначэння ступені «патрэбы ў сацыяльных паслугах». Калі па сутнасці, то цяпер людзей з «патрэбнасцю» хочуць па максімуме трымаць удома і да апошняга не змяшчаць у інтэрнаты – хоць у «міністэрстве» пры гэтым прызналі, што гэтыя ўстановы давалі «перадышку семʼям, якія самастойна даглядаюць пажылых сваякоў і інвалідаў». Заадно самі інтэрнаты перайменуюць у «сацыяльныя пансіянаты» – нібыта для «пазітыўнага ўспрыняцця такіх устаноў». Касцевіч заявіла, што задача яе ведамства – «забяспечыць старэнне ля хатняга агменю», таму што нібы «і сцены родныя лечаць», а яшчэ выдала ўзрушальную навіну, што «старасць надыходзіць у 75+ гадоў» (такім чынам, па рэжымных жа звестках, сярэдні беларускі мужчына да яе не дажывае, а жанчына паспявае зачапіць усяго пару гадоў).
Аднак і гэта не ўсё, што імкнецца «прапхнуць» Касцевіч «на развітанне». 28 лютага яна як «міністарка» прадставіла ў «парламенце» «законапраект» «Аб змене законаў па пытаннях занятасці насельніцтва», які адразу ж папярэдне адобрылі. Паводле зменаў, цяпер на дапамогу па беспрацоўі (якое і так мізэрнае – менш за 30 даляраў у месяц у найлепшым выпадку – і патрабуе ўдзелу ў грамадскіх працах) будуць прэтэндаваць тыя, хто да пастаноўкі на біржу працы працаваў не менш за пяць гадоў запар – яшчэ і з пэўнымі ўмовамі. Ужо праз месяц чалавеку на «біржы» будуць прапаноўваць працу не толькі па яго спецыяльнасці, а праз паўгода шэрагу людзей (у тым ліку тым, хто з папярэдняга месца сышоў па дамове бакоў) змогуць прапаноўваць увогуле любую працу: адмовіўся – пазбаўляешся дапамогі. Заадно памяншаецца колькасць катэгорый «занятых грамадзян» (такім чынам, павялічваецца – «дармаедаў»). І, вядома ж, калі рэжым вырашыць, што дапамогу атрымлівалі «незаконна», то сумы запатрабуюць вярнуць.
А цяпер да таго, з чаго мы расказваем пра Касцевіч на спартыўным сайце. Не, нават не таму, што яна ў 2022-м спрабавала пераканаць, што беларускіх інвалідаў у правах абмяжоўвае ніяк не яе ведамства (максімальная дапамога па інваліднасці ў краіне – крыху больш за 100 долараў), а адхіленне Беларусі ў адказ на вайну з боку Міжнароднага паралімпійскага камітэта. Справа ў мужы Касцевіч, за якога яна выйшла ва ўзросце 21 года і ў 2021-м на рэжымным ТБ выказала яму вялікую ўдзячнасць.
«На працягу 15 гадоў расту ў прафесіі – гэта шмат у чым дзякуючы мужу, які мяне падтрымлівае. Ён частку хатняй працы ўзяў на сябе – я яму за гэта вельмі ўдзячная. Той час, які я павінна аддаваць сямʼі, – ён узяў гэта на сябе. І ён малайчына», – казала «міністарка».
Імя мужа тады не называлася – але паказваліся сумесныя фота. Ды і ў цэлым журналістам проста даўно вядома, хто жанаты на «міністарцы». Гэта бізнесмен Андрэй Касцевіч – віцэ-прэзідэнт буйнога IT-дыстрыбутара ASBIS, заснаванага братам Сяргеем Касцевічам. Той у 2023-м быў 17-м у рэйтынгу паспяховых бізнесменаў Беларусі, а ў 2022-м пачаў вывад сваіх прадпрыемстваў з Расіі, паспяхова завершаны ў пачатку гэтага года. А вось у Беларусі ў холдынгу застаецца пяць юрыдычных асобаў.
Андрэй Касцевіч жа ў 2016-м заняў сваё месца ў белфутболе – набыў долю ў 25% у «Крумкачах», якія тады былі на піку папулярнасці.
«Мы пачыналі прасядаць фінансава. Мяне пазнаёмілі з Андрэем Касцевічам. Ён цікавіўся справамі [мінскага] «Дынама», але прасякнуўся нашай камандай», – проста тлумачыў заснавальнік «Крумкачоў» Дзяніс Шунто.
У тым жа 2016-м Касцевіч прыцягнуў увагу фатографаў на міжнародным футболе – у экстравагантным уборы зʼявіўся ў Паўночнай Ірландыі на матчы мясцовай зборнай супраць беларускай.
Калі пасля сезона-2017 пад ціскам АБФФ «Крумкачы» не змаглі заявіцца ў Д1 і прыйшлі да банкруцтва, Касцевіч не стаў дэ-юрэ ўваходзіць у лік заснавальнікаў новай юрасобы для клуба, але застаўся побач і працягнуў дапамагаць фінансава. На пачатку 2020-х муж «міністаркі» заставаўся ў «Крумкачах» чалавекам, ад якога залежалі найбольш важныя рашэнні.
А ў чэрвені 2021-га грымнуў скандал. З «Крумкачоў», якія ішлі ў лідарах Д2, раптам звольнілі галоўнага трэнера Алега Дулуба. У яго, як і ў гульцоў, была грамадзянская пазіцыя, якая косткай у горле стаяла прарэжымнай АБФФ – а клуб тады яшчэ і паведаміў, што Дулубу нібыта «давялося зрабіць перапынак у карʼеры пад уздзеяннем вонкавых фактараў». Аднак пазней «Трыбуне» ўдалося даведацца, што гэтая фармулёўка была некарэктнай.
Па нашых звестках, за месяц да звальнення Дулуба здарылася вось што: Касцевіча паклікалі на размову ў АБФФ, дзе паказалі папкі нібыта з нейкай інфармацыяй пра клуб і Дулуба і прыгразілі, што іх дастаткова для зняцця «Крумкачоў» з чэмпіянату. Калі ў чэрвені клуб прайграў «Нёману» ў Кубку («Крумкачы» страцілі перамогу ў дадатковы час і саступілі па пенальці), Касцевіч абвясціў Дулубу, што вырашыў звольніць трэнера – быццам бы праз ціск з боку іншых партнёраў клуба.
Тады Дулуб агучыў пажаданне, каб у паведамленні аб яго звальненні так і гаварылася – «праз вонкавы ціск на клуб». У «Крумкачах» у выніку зрабілі інакш. А калі трэнер патэлефанаваў Касцевічу з абурэннем, то пачуў, што лепш ахвяраваць адным чалавекам, чым усімі.
Паводле інфармацыі «Трыбуны», сёння Касцевіч ужо не мае такога ўплыву ў «Крумкачах», як некалькі гадоў таму. Спонсарам мужа «міністаркі» таксама ўжо назваць цяжка. Аднак пры гэтым Касцевіч застаецца адданым заўзятарам клуба.
