Польшчу ў плэй-оф ЧС вывеў трэнер, які выпадкова нарадзіўся ў Беларусі: прыбраў гульца за ігнор вайны, сябраваў з мафіёзі, працаваў з Младэнавічам і іншымі з ЧБ
Вывеў каманд на топ-турнір у першым жа матчы.
У групе С чэмпіянату свету-2022 перад апошнім турам на выхад у плэй-оф прэтэндавалі ўсе чатыры каманды, а лёс адной з пуцёвак па выніку вырашыўся па паказчыку розніцы забітых і прапушчаных галоў (не забі Саудаўская Аравія ў канцоўцы сустрэчы супраць Мексікі, лічыць бы прыйшлося колькасць жоўтых картак) - Польшча, нягледзячы на паражэнне ад Аргенціны ў трэцім туры, упершыню з 1986-га выйшла з групы, Мексіка ж вылецела - так рана яны ў апошні раз пакідалі Мундыяль у 1978-м.
Цікава, што выхад у сусветны топ-16 палякі аформілі пад кіраўніцтвам трэнера, які нарадзіўся ў Беларусі. Распавядаем пра Чэслава Міхневіча.
Нарадзіўся пад Лідай, у дзяцінстве кожнае лета прыязджаў туды да радні
Міхневіч нарадзіўся 12 лютага 1970 года на тэрыторыі тагачаснай БССР - у невялікім гарадку Бярозаўцы (яго вы можаце ведаць па шклозаводзе «Нёман»), што за 25 кіламетраў ад Ліды. Адбылося гэта выпадкова: маці Чэслава на вялікім тэрміне цяжарнасці вырашыла наведаць сваякоў, якія засталіся ў Бярозаўцы, а воды сталі адыходзіць раней за прагназуемыя тэрміны – у выніку ў горад Біскупец на поўначы Польшчы жанчына вярнулася ўжо з сынам на руках.
У дзяцінстве Міхневіч штолета прыязджаў у Бярозаўку пагасціць да родных падчас канікулаў, а ўжо пазней прывозіў у 10-тысячны горад жонку і сыноў.
Трэніраваў беларуса і некалькі былых гульцоў «вышкі»
Міхневіч з'яўляецца дастаткова яркім па польскіх мерках спецыялістам: у пачатку «нулявых» браў з «Лехам» Кубак і Суперкубак, у сезоне-2006/07 прывёў да другога ў гісторыі чэмпіёнскага тытулу «Заглембе» (з ім жа выйграваў Суперкубак), выводзіў польскую «маладзёжку» ў фінальную частку Еўра-2019 (там каманда абгуляла бельгійцаў і італьянцаў, але буйна ўляцела іспанцам і не выйшла з групы), а ў 2021-м зноў узяў залатыя медалі чэмпіянату, ужо з «Легіяй».
У сталічным клубе Міхневіч папрацаваў адразу з трыма выхадцамі з чэмпіянату Беларусі і для ўсіх траіх год пад кіраўніцтвам трэнера прайшоў па розных сцэнарах. Жасур Яхшыбоеў прыехаў у Варшаву з Салігорску і замацавацца ў першай камандзе не здолеў: усяго 11 хвілін за год. Экс-хаўбек "Мінска" і БАТЭ Валяр'яне Гвілія гуляў куды больш (19 матчаў), але ў параўнанні з папярэднім сезонам, калі ён быў асноўным гульцом "Легіі" і выбіваў добрую статыстыку, гэта не ідзе. А вось Філіп Младэнавіч, яшчэ адзін удзельнік ЧС-2022, наадварот, выдаў у Міхневіча топавы сезон і стаў не толькі лепшым абаронцам, але і лепшым гульцом усяго чэмпіянату.
А ў «Ягелоніі», якую Міхневіч трэніраваў у 2011-м, пад ягоным кіраўніцтвам нядоўгі час папрацаваў Ягор Зубовіч. У нападаючым, за якога клуб з Беластока заплаціў «Белшыне» 120 тысяч еўра, коуч бачыў перспектыву і, калі меркаваць па інтэрв'ю, на таго разлічваў, але праз пару тыдняў Чэслаў быў адпраўлены ў адстаўку, а Зубовіч за чатыры гады, што належаў клубу, не згуляў за яго ні хвіліны.
Таксама ў Беластоку Міхневіч паспеў папрацаваць з калумбійскім хаўбекам Рохерам Каньясам, які праз некалькі гадоў апынуўся ў «Шахцёры» і ўцёк адтуль, а яшчэ з бразільскім форвардам Майконам Каліжуры - найлепшым бамбардзірам чэмпіянату Беларусі-2009 у складзе «Гомеля». Абодва ў трэнера гулялі на ўзроўні Яхшыбоева: адзін і чатыры матчы адпаведна.
Вывеў зборную на ЧС у першым афіцыйным матчы ля руля, ледзь не паўтарыў «дасягненне» беларусаў з бельгійцамі
На пасаду галоўнага трэнера зборнай Польшчы Міхневіч быў прызначаны напрыканцы студзеня 2022-га. Да таго часу ён тры месяцы знаходзіўся без працы: «Легія» праваліла старт постчэмпіёнскага сезона, і спецыяліст, нягледзячы на шанцы на выхад з групы Лігі Еўропы, быў адпраўлены ў адстаўку.
Пачынаць у "нацыяналцы" Міхневіч павінен быў матчам плэй-оф адбору да ЧС супраць Расіі, але праз распачатую вайны ва Украіне расійская зборная атрымала міжнародны бан, і палякі аўтаматычна выйшлі ў вырашальны раунд, дзе іх чакала Швецыя, якая абыграла Чэхію - па сутнасці, у першым афіцыйным матчы Міхневіча вырашалася, ці трапіць зборная на галоўны сусветны турнір або не. Зборная Польшчы пры 54 тысячах балельшчыкаў у Хожуве выйграла 2:0 і сваю пуцёўку атрымала.
Далей палякаў чакала выступленне ў дывізіёне А Лігі Нацый, дзе ў адну групу з імі трапілі зборныя Бельгіі, Нідэрландаў і Уэльса. «Бела-чырвоныя» прапіску ў найвышэйшым дывізіёне захавалі: двойчы абгулялі Уэльс і займелі нічыю з Нідэрландамі, і занялі ў групе трэці радок. Але не абышлося і без правалаў: у выязным матчы супраць Бельгіі палякі пацярпелі поўнае паражэнне, блізкае да «дасягнення» зборнай Беларусі, якая за год да таго прапусціла на выездзе ад бельгійцаў восем мячоў, - сустрэча скончылася разгромам 1:6.
Адсеяў са зборнай абаронцу, які застаўся гуляць у Расіі пасля пачатку вайны
Праз распачатую Расіяй вайну супраць Украіны Міхневіч адмовіўся ад паслуг аднаго з асноўных гульцоў "нацыяналкі". Крайні абаронца Мачэй Рыбус на момант пачатку агрэсіі выступаў за маскоўскі "Лакаматыў", але ніяк не рэагаваў на ваенныя дзеянні, і нават пасля заканчэння кантракта з клубам улетку Расію не пакінуў, а падпісаў пагадненне са "Спартаком". Прадстаўнікі гульца сказалі, што ў Расіі яму і яго сям'і проста бяспечней (жонка Рыбуса расіянка).
Намеснік кіраўніка МЗС Польшчы і міністр спорту краіны былі ўпэўненыя, што гулец зрабіў выбар на карысць грошай пад прыкрыццём «дабрабыту сям'і», а прэс-служба зборнай неўзабаве выступіла з заявай аб тым, што Міхневіч паведаміў гульцу, што «праз яго цяперашнюю клубную сітуацыю яго не паклічуць на вераснёўскія зборы, а таксама на яго не будуць разлічваць пры выбары складу на ЧС-2022 у Катары».
Пры гэтым спецыяліст у адным з інтэрв'ю паспрабаваў зразумець і апраўдаць гульца.
- Гэта было маё рашэнне. Я патэлефанаваў яму пасля збораў, ён першым даведаўся пра маё рашэнне і паставіўся да яго з разуменнем. <...>. Калі глядзіш, што гэта Расея, брудныя грошы, дык разумееш, што ён не павінен там гуляць. Але гульцы ведаюць яго самога, яго жонку, яго становішча. Жонка дала зразумець, што ў Польшчу ехаць не жадае. Яму прыйшлося прыняць няпростае рашэнне, - сказаў Міхневіч.
Рыбус не быў безумоўным гульцом старту зборнай, але пры гэтым з'ездзіў амаль на ўсе буйныя турніры каманды апошніх 10 гадоў: правёў па адной гульні на Еўра-2012 і Еўра-2020 (2016-ы прапусціў з-за траўмы), а таксама дзве сустрэчы на ЧС-2018. Агульная колькасць матчаў абаронцы спынілася на адзнацы 66.
Праходзіў па справе аб дамоўных матчах
Ёсць у біяграфіі трэнера і непрыемны эпізод амаль 20-гадовай даўніны, які ўзгадваюць яму дагэтуль.
У канцы сезона-2003/04 «Лех», якім ён кіраваў, ужо не меў ніякай турнірнай матывацыі, у той час як супернікі па двух апошніх турах («Світ» з Новы-Двур-Мазавецкі і палкавіцкі «Гурнік») змагаліся за выжыванне. Са «Світам» Міхневіч выставіў паўрэзервовы склад і саступіў, з «Гурнікам» жа выйшлі ўсе мацнейшыя - і «Лех» перамог. "Світ" у якасці падзякі ўзнагародзіў гульцоў і трэнераў клуба з Познані 34 тысячамі долараў (грошы паміж усімі размяркоўваў Міхневіч, але на судзе казаў, што падрабязнасцяў не памятае, бо каманда з гульні вярталася падпіўшы).
Пазней трэнер казаў, што ў першым выпадку не асноўны склад выставіў праз тое, што матч супраць "Світа" праводзіўся паміж двума фінальнымі сустрэчамі Кубка, таму ён даў адпачыць лідарам. А што да ўзнагароды, то ён аб бонусах да матчу не ведаў, ды і ў цэлым да падобнага стымулявання ставіцца станоўча.
Але вось што складана было растлумачыць, дык гэта сувязь Міхневіча з арганізатарам дамоўных гульняў Рышардам Фарбрыхам, вядомым у Польшчы па мянушцы «Цырульнік». Ён лічыўся босам мафіі, адказнай за карупцыю ў польскім футболе. У 2009-м Фарбрыха пасадзілі на 3,5 года, у 2019-м - яшчэ на 4,5 года, а ў мінулым годзе дадалі яшчэ крыху больш за два гады. Па звестках пракуратуры, з ліпеня 2003-га па кастрычнік 2005-го Міхневіч цэлых 711 разоў стэлефаноўваўся з «Цырульнікам». Прычым званкі здзяйсняліся ў тым ліку напярэдадні і ў дзень таго самага матча са "Світам". Асуджаны пазней за дамоўныя гульні трэнер "Світа" Януш Вуйчык прызнаўся, што быў сведкам таго, што Міхневіч у курсе продажу матча. Па словах Вуйчыка, Рышард даваў Міхневічу ўказанні па складзе на гульню, а трэнер пагадзіўся і ўсё выканаў.
Трэнер падкрэсліваў, што яго адносіны з «Цырульнікам» насілі выключна афіцыйны характар, хоць часам ён звяртаўся да таго па прыватных пытаннях: шукаў лекара для жонкі або сагнаную машыну. Следства ў гэта не паверыла і прыйшло да высновы, што паміж імі былі сяброўскія адносіны, але і крыміналу не ўгледзела і абвінавачанні зняло.
Пры гэтым нядаўна пра справу ізноў гучна загаварылі. У чэрвені польскія СМІ паведамілі, што следчыя падалі касацыю па справе аб тым самым матчы, калі гульцы і трэнеры "Леха" атрымалі 34 тысячы долараў. А журналіст-расследавальнік Wirtualna Polska Шымон Ядчак сцвярджае, што ажно ў 11 матчах, дзе Міхневіч узначальваў «Лех», былі прыкметы карупцыі.
Характэрна, што Фарбрых і Міхневіч знаёмыя яшчэ з часоў гульнявой кар'еры другога: "Цырульнік" быў дырэктарам клуба "Аміка", дзе Чэслаў быў галкіперам. "Аміка" напрыканцы 90-х тройчы запар выйгравала Кубак Польшчы і ва ўсіх трох выпадках казалі пра тое, што клуб шчыльна "працаваў" з суддзямі.
Мае адзін з самых сціплых заробкаў на цяперашнім ЧС
Міхневіч за год у зборнай атрымае 500 тысяч еўра - у Чэслава адзін з самых сціплых заробкаў сярод трэнераў еўрапейскіх зборных, што прыехалі ў Катары. Менш толькі ў коуча зборнай Уэльса (380 тысяч еўра на год), чатырох афрыканскіх спецыялістаў (Гана, Камерун, Туніс, Сенегал), а таксама ў трэнераў зборных Коста-Рыкі і Канады..
