Шахматыст з Беларусі на ЧС трапляў у гісторыі – даў жорсткі ўрок расійскаму школьніку, прайграў чэмпiёну, які прыбег пад канец часу ў піжаме

Найлепшы беларускі шахматыст Уладзіслаў Кавалёў, якi зараз выступае на турнірах пад сцягам міжнароднай федэрацыі (ФІДЭ), днямi пабываў у Казахстане, дзе прыняў удзел у чэмпіянаце свету па рапіду і бліцу (разнавіднасцям шахмат з абмежаваннямі на агульны час хадоў). Вялікіх поспехаў дабіцца не ўдалося: у рапідзе Кавалёў стаў сотым, а ў бліцы заняў 105-ы радок. Затое Уладзіслаў паспеў патрапіць у дзве цікавыя гісторыі – па адной на турнір.

Прымусіў 12-гадовага расiянiна тройчы рабiць адзiн ход – лічыць гэта ўрокам

У рапід-турніры асаблівай стала канцоўка паядынку Кавалёва супраць 12-гадовага шахматыста з Расіі Арцёма Ускова.

За лічаныя секунды да заканчэння часу на свае хады расiянiн «з“еў» ладдзю беларуса, але ў спешцы паставіў сваю фігуру не на тую клетку. Папраўляць фігуру Ускоў не стаў – тыкнуў на гадзіннік, чым перадаў ход Кавалёву (у якога заставалася 10 секунд).

Уладзіслаў выклікаў арбітраў, якім указаў на парушэнне з боку саперніка. Тыя, падумаўшы, далі Кавалёву як пацярпеламу дзве дадатковыя хвіліны на хады. Ускову ж трэба было паўтарыць свой ход – на што яму далі часу столькі, колькі заставалася на таймеры ў момант націску, а гэта роўна адна секунда. Тут і пачалося самае цікавае.

Спроба №1. Кавалёў націснуў на гадзіннік, чым запусціў таймер саперніка. Той нічога не паспеў зрабіць – а значыць, прайграў. Але суддзі не залічылі перамогу беларусу, бо ён не меў права запускаць гадзіннік у такой сітуацыі – гэта павінны былі зрабіць самі арбітры.

Спроба №2. Суддзі ўключаюць таймер, і ўжо гатовы да гэтага Ускоў левай рукой робіць ход, а правай паспявае націснуць на гадзіннік, што дае яму 10 дадатковых секунд. Але Кавалёў тут жа зноў пачынае апеляваць да суддзяў – рухаць фiгуры і націскаць на гадзіннік па правілах можна толькі адной рукой.

– Ён можа рабіць няправільныя хады, можа гуляць абедзвюма рукамі, яму дазволена ўсё? Зрабіце так, каб ён паўтарыў гэта адной рукой. Адна секунда, адна рука – гэта нармальна. Чаму не? Ён можа зрабіць гэта, – звяртаўся да арбітраў беларус.

Яны прыслухаліся і прымусілі расіяніна хадзіць нанова.

Спроба №3. Ускоў спрабуе зрабіць усё па правілах, пасля перамяшчэння фігуры спешна цягнецца да гадзіннiка – але па дарозе збівае некалькі фігур з дошкі, плюс усё роўна не паспявае абнавіць таймер.

Гэта значыла паразу Ускова – ён тут жа пайшоў з-за стала, не паціснуўшы суперніку руку. У дынаміцы можаце паглядзець на сітуацыю на відэа.

Кавалёў неўзабаве выказаўся наконт сітуацыі – лічыць, што правілы вышэй за ўсё (праўда, тады незразумела, навошта ж ён стаў запускаць таймер замест суддзяў). «Партыя была б выйграная мной і пазіцыйна, але, незалежна ад пазіцыі, я не павінен цярпець яўныя парушэнні. Якой рукой робіш ход, той і націскаеш гадзіннік. Я заўсёды за чыстую гульню з выкананнем правілаў. Спадзяюся, гэта будзе жалезны ўрок», – заявіў беларускі шахматыст.

Заўважым, што ў выніковай табліцы Ускоў усё роўна аказаўся вышэй Кавалёва, заняўшы 77-е месца.

Прайграў лепшаму шахматысту свету, які прыбег за 30 секунд да сваёй паразы ў піжаме

Другі эпізод здарыўся ўжо ў першым туры бліц-турніру, дзе Кавалёву трэба было сустрэцца з лепшым шахматыстам свету нарвежцам Магнусам Карлсенам. Ён да таго пацвердзіў свой статус, выйграўшы рапід-турнір.

Але ўзнікла праблема: знакаміты гросмайстар, вяртаючыся з гарналыжнага спуску ў Алматы, патрапіў у корак. Пачатак гульнявога дня дзеля Карлсена адклалі на пяць хвілін, але потым арбітры вырашылі, што нават для такога чалавека не павінна быць выключэнняў, і запусцілі гадзіннік Кавалёва, які хадзіў белымі. Да гонару беларуса, які на партыю выйшаў у кашулі з нацыянальным арнаментам, Кавалёў хацеў спыніць суддзю – сказаў, што можа пачакаць свайго саперніка. Але арбітр адказаў: «Затое мы не можам».

Кавалёў пасунуў пешку, спыніў свой гадзіннік – і час пайшоў на пустым баку Карлсена. Таймер пачынаўся з адзнакі ў тры хвіліны і ішоў да нуля – націск шахматыста па правілах дадае яму дзве секунды. Кавалёў застаўся задуменна сядзець і чакаць, а час iшоў. I калi б дайшоў да нуля, гэта значыла б паразу Карлсена.

Але нарвежац з“явіўся ў зале яшчэ праз пару хвілін. Звычайна шахматысты апранаюць афiцыйныя касцюмы цi хаця б строгiя кашулi, але на Карлсене была трэніровачная кофта – і чамусьці піжамныя штаны.

Нягледзячы на вялізнае па мерках бліца спазненне, Карлсен, як і належыць, яшчэ пару секунд аддаў, каб паціснуць Кавалёву руку – пасля чаго нарэшце зрабіў свой першы ход. У той момант на яго гадзінах засталося ўсяго 29 секунд - але пасля націску на таймер секунд стала 31.

Кавалёў зрабіў пару хадоў хутка, а потым двойчы запар задумаўся, на чым патраціў паўтары хвіліны. У некаторых гледачоў нават узніклі здагадкі, што беларус спецыяльна так «вяртаў» час суперніку. Аднак гэта не дакладна, а Карлсен хадзіў вельмi хутка, неўзабаве пачаў абганяць саперніка па запасе часу – а потым паставіў Кавалёва ў сітуацыю, калі пройгрышу было не пазбегнуць. Беларус зразумеў гэта і прызнаў паражэнне. Карлсэн ж пайшоў пераапранацца.

Цалкам незвычайны матч можна паглядзець на відэа.

Кавалёў пракаментаваў гэтую паразу коратка: «Добра было б, вядома, перамагчы. На гэты раз не выйшла, трэба яшчэ трошкі патрэніравацца». А Карлсэн па выніку выйграў і ЧС па бліцы, пасля чаго сказаў, што катанне на лыжах яму ў гэтым вельмі дапамагло.