Дзівак са «Спартака», кузэн Габі Кікі і медаліст Кубка Афрыкі – вось якія легіянеры могуць з’явіцца ў ЧБ
Адзін ужо падпісаў кантракт.
30 сакавіка ў вышэйшай лізе закрылася трансфернае акно. Аднак і пасля гэтай даты беларускія клубы ўсё роўна маюць магчымасць заяўляць новых футбалістаў. Для гэтага неабходна, каб на 30 сакавіка гулец знаходзіўся ў статусе свабоднага агента і пасля гэтага не здзяйсняў ніякіх пераходаў.
Клубы "вышкі" працягваюць шукаць узмацненне пасля дэдлайну. Напрыклад, «Шахцёр» падпісаў сербскага цэнтрдэфа Дамініка Дзінгу, які ў 2020-2021 гадах выступаў за мінскае «Дынама». «Энергетык-БДУ» узяў расійскага абаронцу Данііла Саўчанку і ганскага паўабаронцу Айзэка Г'ямфі, а «Нафтан» падпісаў беларускага вінгера Кірылу Кірыленку.
І гэта не ўсё. «Тарпеда-БелАЗ» на днях падпісала афрыканца, а ў брэсцкім «Дынама» праглядаюць двух футбалістаў з Афрыкі. Вось што за новыя персанажы могуць з'явіцца ў беларускім футболе.
Эванс Менса, паўабаронца, 25 гадоў
Да 25-годдзя 165-сантыметровы вінгер пагуляў у пяці чэмпіянатах на трох кантынентах. Па юнаках Эванс лічыўся таленавітым футбалістам у Гане, яму прадракалі вялікую будучыню. Паўабаронца дэбютаваў у родным чэмпіянаце за «Інтэр Элайс», калі яму было ўсяго 16. Неўзабаве пасля 18-годдзя хлопца ўпершыню выклікалі ў зборную Ганы - на матч кваліфікацыі Кубка Афрыкі супраць Мазамбіка (0:0), дзе ён замяніў у ростэры траўмаванага футбаліста. Праўда, галоўны трэнер Аўрам Грант пакінуў юнака ў запасе. Больш Менсу ў нацыяналку не запрашалі.
Аднак еўрапейскія скаўты і так цікавіліся яго персонай. Улетку таго ж 2016-га Эванс на правах гадавой арэнды перабраўся ў ХІК. Афрыканец здолеў спадабацца фінам, і тыя выклалі за яго "Інтэр Элайсу" 100 тысяч еўра.
Па выніку ў чэмпіянаце Фінляндыі Менса правёў тры з паловай гады. За гэты час двойчы браў з ХІК золата (2017, 2018), а таксама Кубак-2016/17. Улетку 2018-га Эванс перасекся з БАТЭ ў другім раундзе кваліфікацыі Лігі чэмпіёнаў. Барысаўцам прыйшлося няпроста з фінскім клубам - перамога па суме двух матчаў 2:1. У абедзвюх сустрэчах Менса з'яўляўся на левым фланзе паўабароны і правёў у суме 179 хвілін. Усяго за ХІК ганец адгуляў 105 матчаў і забіў 23 мячы ва ўсіх турнірах. Амаль усе галы Эванса на фінскай зямлі выглядаюць эфектна - футбаліст са сціплым ростам забіваў нават галавой.
Пасля заканчэння сезона-2019 стала зразумела, што Менса трэба ісці на павышэнне. Пакуль агент шукаў варыянты за мяжой, вінгер адправіўся на Кубак Афрыкі U-23. У Егіпце ганцы дайшлі да матчу за бронзу, дзе па пенальці саступілі ПАР (2:2, па пен. - 5:6). Менса выходзіў на поле ў стартавым складзе ва ўсіх пяці матчах, а ў плэй-оф забіў два мячы - у паўфінале Кот-д'Івуару і ПАР у медальнай гульні.
З таго часу кар'ера таленавітага афрыканца ідзе на спад. Замест пераходу ў больш статусны еўрапейскі чэмпіянат у пачатку 2020-га Менса падпісаўся з катарскім топам «Аль-Духайлем», аднак ужо праз тыдзень пакаціў у арэнду да «Партыманенсэ». У партугальскім Д1 у Эванса відавочна не атрымалася (у тым ліку праз пандэмію каранавіруса): за паўгода ён правёў усяго адзін матч, ды і то за каманду U-23.
На гэтым арэндныя тулянні не скончыліся. Улетку 2020-га "Аль-Духайль" у межах лігі аддаў яго на сезон "Аль-Харыцьяту". На працягу сезона каманда змагалася за выжыванне, але заняла апошняе, 12-е, месца з чатырма перамогамі ў 22 матчах. Паўабаронца набраў сціплыя 1+1 за 18 гульняў.
Гульня Менса за аўтсайдэра чэмпіянату Катара не ўразіла кіраўніцтва "Аль-Духайля", таму летам 2021-га бакі спынілі супрацу. З новым клубам футбаліст вызначыўся толькі ў кастрычніку, падпісаўшыся на сезон з егіпецкай "Керамікай". Эвансу зноў прыйшлося ўвесь сезон змагацца за выжыванне - на гэты раз паспяхова. «Кераміка» фінішавала 14-й і захавала элітную прапіску. Вось толькі гульнявы час хаўбека не мог радаваць: з 15 матчаў егіпецкай Прэм'ер-лігі ён усяго ў адным выйшаў са старту. У сярэднім за гульню Менса праводзіў на полі 12 хвілін. Ён здолеў вызначыцца адным голам, які вырваў для каманды каштоўную нічыю на апошніх хвілінах.
У верасні 2022-га бакі вырашылі не працягваць супрацу. Менавіта з таго моманту футбаліст не меў клуба. Кантракт Эванса з Жодзінам разлічаны да канца чэмпіянату-2023. Партал Transfermarkt ацэньвае трансферны кошт футбаліста ў 200 тысяч еўра - гэта восьмы па памеры паказчык сярод "аўтазаводцаў".
У сераду Менса ўпершыню трапіў у заяўку на матч «Тарпеда-БелАЗ», аднак Дзмітрый Молаш не выпусціў навіка супраць «Нёмана». Магчыма, коуч рыхтуе ганцу асаблівую ролю на нядзельны фінал Кубка Беларусі.
Одры Зепата, абаронца, 24 гады
Не мае нічога супраць узмацнення складу і Аляксандр Юрэвіч. Зараз трэнеры брэсцкага "Дынама" праглядаюць адразу двух цэнтральных абаронцаў з Афрыкі, пра што нядаўна паведаміла клубная прэс-служба.
Больш статусным з патэнцыйных навікоў з'яўляецца 193-сантыметровы Зепата. Праз некалькі дзён пасля свайго 18-годдзя камерунец у лютым 2017-га падпісаўся з маскоўскім "Спартаком". Чатыры наступныя гады афрыканец правёў у моладзевым складзе «чырвона-белых», які выступаў у Моладзевай футбольнай лізе. Хай там Одры і станавіўся чэмпіёнам, але месца ў стартавым складзе не заваяваў. За ўвесь час Зепата правёў у МФЛ толькі 22 матчы і толькі восем разоў выйшаў з першых хвілін.
Самае цікавае, што паралельна ў камерунскіх СМІ з'яўляліся чуткі пра магчымыя пераходы футбаліста ў іншыя клубы. Напрыклад, у пачатку 2018-га пісалі, што ў паслугах Зепаты зацікаўлены «Спортынг», ПСВ і «Анжы». Таксама паведамлялася, што "Спартак" вядзе перамовы з абаронцам і вось-вось падключыць таго да трэнаванняў з першай камандай.
Затым у афрыканскай прэсе выступіў сам Зепата. Ён казаў, што атрымаў прапанову ад юнацкай зборнай Расіі. Па словах футбаліста, ён ветліва адмовіўся, спасылаючыся на дзве свае галоўныя мэты - патрапіць у першы склад "Спартака" і "абараняць колеры маёй краіны".
"Адукацыя, якую я атрымаў ад бацькоў, абавязвае мяне быць патрыётам", - сказаў Зепата.
У сваіх аднаклубнікаў афрыканец пакідаў іншае ўражанне. Брамнік маладзёжкі «Спаратка» Вадзім Аверкіеў увогуле назваў Зепату самым бязглуздым легіянерам, якога заспеў у маскоўскім клубе.
«Такога нідзе не знайсці. Ён прыехаў у Маскву вучыцца і нейкім дзіўным чынам патрапіў у "Спартак". Дзівака фактычна з вуліцы, з афрыканскага двара ўзялі ў народную каманду. Гэта проста не ўкладваецца ў галаве. Зепата не ведаў, як кінуць аўт. Трапляў па мячы праз раз. Табе смешна, а прыкінь мы з ім трэніраваліся?» - абураўся Аверкіеў год таму.
Па словах галкіпера, у Зепаты быў самы вялікі кантракт у маладзёжцы «Спартака». Пры гэтым упісацца ў мясцовую культуру камерунцу было няпроста.
«Ён нават не ведаў, як правільна есці! Трымаў відэлец ці лыжку вось так (сціскае руку ў кулак паралельна сталу – заўв. аўт.). Ваду піў так, што палову бутэлькі разліваў на футболку. Мы яму тлумачылі, як правільна. Ён потым казаў: "Vajim, okay", - успамінаў брамнік.
Абедзве мэты футбаліста так і не былі рэалізаваныя. Одры па-ранейшаму не выклікаюць у камерунскія зборныя, а "Спартак" ён пакінуў у студзені 2021-га. Агент футбаліста знайшоў варыянт для працягу кар'еры толькі ў верасні таго года. Гадавы кантракт Зепаце прапанаваў «Скоп'е» - навік элітнага дывізіёна Паўночнай Македоніі. На балканах цэнтрдэф нарэшце атрымаў гульнявую практыку. Калі камерунец і прапускаў матчы "Скоп'е", то толькі праз перабор жоўтых картак. За сезон-2021/22 Одры правёў у чэмпіянаце 23 матчы (усе ў старце) і аформіў адзін асіст. Праўда, заслугу футбаліста ў тым эпізодзе цяжка ўгледзець.
"Скоп'е" захаваў месца ў Д1 дзякуючы пераходным матчам, але з Зепатай не сталі падаўжаць кантракт. Тады абаронца вярнуўся ў Расію, каб знайсці новую каманду. Паралельна Одры заняўся атрыманнем расійскага грамадзянства, каб пазбавіцца статусу легіянера. Паведамлялася, што цікавасць да Зепаты праяўляюць клубы з Д2 і Д3 Расіі, але ні з кім дэф па выніку не падпісаўся. Пасля года прастою футбаліст спрабуе працаўладкавацца ў Беларусі.
Джордж Мусінга, абаронца, 27 гадоў
Стрыечны брат Габі Кікі раней выступаў за камерунскія «Каломбэ» і «Стад Рэнард», а ў белфутболе апынуўся ўлетку 2021-га, калі студэнтам магілёўскага ўніверсітэта падпісаўся з «Маларытай», якая выступала ў другой лізе. Паколькі камерунец вучыўся ў Беларусі, то не лічыўся легіянерам і мог спакойна гуляць у Д3. Тады беларускі клуб паведаміў пра заключэнне кантракту на год.
Але па выніку Мусінгу нават не заявілі ў другую лігу. Зімой-2021/22 «Маларыта» распалася, таму кантракт з афрыканцам анулявалі. Так што Джордж усё яшчэ не правёў ніводнага афіцыйнага матчу ў Беларусі.
У пачатку 2022-га Мусінга спрабаваў уладкавацца адразу ў тры клубы вышэйшай лігі. Спярша - у брэсцкае «Дынама». Мунашэ Гарананга тады падышоў "бела-сінім", а ад паслуг Джорджа ў клубе адмовіліся. Пасля няўдачы абаронца адправіўся ў сталіцу, дзе выходзіў за мінскае "Дынама" ў спарынгу з "Іслаччу" (1:1), але і Арцём Чалядзінскі тады не быў уражаны.
Ну а затым былі агледзіны ў "Дняпры". У пачатку 2022-га Мусінга адгуляў спарынг супраць першалігавага «Нафтана» (1:1) - і зноў застаўся без кантракту.
Сезон-2023 абаронца мусіў пачаць у шэрагах дэбютанта першай лігі "Нівы". Афрыканец браў удзел у перадсезонных спарынгах, але клубу не ўдалося заявіць гульца. З таго часу Мусінга працягвае шукаць каманду, за якую зможа дэбютаваць у беларускіх лігах.
