У белфутболе прымушаюць адпакутаваць наяўнасць сумлення, каб мець магчымасць гуляць. Вось як гэта працуе на прыкладзе Жодзіна і «Мінска»
Прарэжымны ўрок, пахавальны вянок.
У канцы 2022-га міністэрства спорту Лукашэнкі на чале з Сяргеем Кавальчуком зайшло на чарговы віток рэпрэсій у белфутболе. Цалкам забараніць працу ў ім вырашылі 48 футбалістам і аднаму доктару – асноўнай прэтэнзіяй стала тое, што калісьці большасць з іх сказала тры простыя словы: «Мы супраць гвалту». Гэта ў сістэме, якая толькі на ім і трымаецца, пад забаронай.
Зрэшты, самі гульцы, пералік з прозвішчамі якіх разаслалі па клубах і рэжымных выканкамах, не спяшаліся верыць у татальнасць забароны. У размове з «Трыбунай» двое з непажаданых выдалі прыкладна аднолькавы прагноз – наконт шэрагу гульцоў зацікаўленыя ў іх каманды як-небудзь дамовяцца з рэжымам з дапамогай ягоных жа прадстаўнікоў на месцах.
Выглядае, што спікеры мелі рацыю – а яшчэ намеціўся ясны спосаб, як атрымаць магчымасць працягваць гуляць у футбол у рэжымнай Беларусі: тыя, хто трапіў у блэк-ліст, у 2023-м аказваюцца ў першых шэрагах удзельнікаў разнастайных ідэалагічных мерапрыемстваў рэжыму і яго «асаблівых» актыўнасцяў. Прыкладаў набралася ўжо нямала.
13 студзеня на прапагандысцкім партале выйшла інтэрв'ю Анатоля Макарава, які ў антуражы стадыёна «Тарпеда-БелАЗ» на камеру натуральна каяўся за ўдзел у відэа супраць гвалту. А прапагандысты яшчэ і падправілі, як ім было зручна, словы Макарава пры перакладзе ў тэкст – ён разышоўся па СМІ, і ў Анатоля хутка склалася рэпутацыя яшчэ горш, чым здавалася першапачаткова. Але думаць пра гэта было няма калі – ужо 14 студзеня паўабаронца паўдзельнічаў у таварыскім матчы жодзінцаў з БАТЭ.
15 студзеня адзначыўся сам БАТЭ. Кіраўнік клуба Андрэй Капскі і многія футбалісты зняліся ў відэа, якое не знайсці ў сацсетках клуба – затое яго апублікаваў усё той жа прапагандысцкі партал. Капскі ад імя каманды павіншаваў «кіраўніцтва, працоўныя калектывы і ўсіх жыхароў» (прыярытэт зразумелы) Мінскай вобласці з 85-й гадавінай яе афіцыйнага ўтварэння. Далей кіраўнік БАТЭ рассыпаўся ў падзяках прадстаўнікам рэжыму – аказваецца, поспехі клуба «не былі б магчымыя без важкай дзяржаўнай падтрымкі» (заробкі ў еўракубках для яго, здаецца, нейкі жарт), а «Барысаў-Арэна» – яркі прыклад шчодрага падарунка ўсім барысаўчанам» (з «уручэннем» якога моцна зацягнулі).
Гульцы БАТЭ з'явіліся ў кадры ў самым канцы відэа – каб гучна сказаць: «З днём нараджэння!». Фігуранты «чорнага спісу» Дзмiтрый Бяссмертны, Максім Бардачоў і Даніла Нячаеў былі на месцы.
Павіншавалі Мінскую вобласць ад імя калектыву і ў «Слуцку», але далёка не так эпічна. Затое зладзілі самае прамое і зразумелае мерапрыемства для фігурантаў «чорнага спісу» – яго галоўнымі і актыўнымі ўдзельнікамі былі ўсе трое непажаданых для сістэмы гульцоў клуба: Ілля Бранавец, Яўген Вялько і Юрый Астравух. Адправіліся яны ў адну са школ пад Слуцкам, дзе ў актавай зале сабралі дзяцей, мяркуючы па фота, з розных узроставых груп.
То быў, як паведаміў клуб 19 студзеня, «патрыятычны ўрок» – яго тэму сфармулявалі з рэжымных пазначэнняў для 2022 і 2023 гадоў. А гульцы нібыта «падрыхтавалі матэрыялы па ключавых этапах Вялікай Айчыннай вайны, 85-годдзі Мінскай вобласці і дзяржаўнай сімволіцы» – і нешта расказвалі сабраным школьнікам, гледзячы ў паперкі. «Слуцк» абяцаў відэа, але так яго і не паказаў – затое ў пачатку лютага Мінспорту Лукашэнкi заявіла, што Астравух казаў пра прыемныя адчуванні ад «актыўнай працы грамадскіх арганізацый» для таго, каб дзеці «свята шанавалі подзвіг нашых герояў».
У «Нёмане» ж гульцы выступілі не лектарамі, а слухачамі – 18 студзеня сабраліся ў зале на хатнім стадыёне клуба, каб даведацца, як выконваць патрабаванні старой лукашэнкаўскай дырэктывы, адзін з галоўных пунктаў якой – «фармаванне правапаслухмяных паводзін». Распінаўся перад футбалістамі Сцяпан Шафарэвіч, якога «Нёман» прадставіў як свайго «афіцэра сумленнасці» – але інтэрнэт ведае чалавека з такімі данымі толькі як афіцэра сілавых структур рэжыму. Шафарэвіч, як звыкла людзям ягонага кшталту, пры выступе быў акружаны дзяржсімволікай (нават словы дзяржгімна побач).
Распавядалі гульцам і пра наступствы арганізацыі «дагаворнякоў», і пра забарону на допінг – але пасля згадвання «недапушчэння ўжывання і распаўсюджвання наркотыкаў» перайшлі да больш важных для цяперашняга рэжыму тэм. З футбалістамі правялі «прафілактычную гутарку» пра тое, як карыстацца інтэрнэтам – якую інфармацыю нельга спампоўваць і распаўсюджваць (відавочна, з непажаданых лукашэнкаўцам крыніц), што назвалі «лічбавай гігіенай», а яшчэ як мець зносіны ў інтэрнэце і пакідаць каментары ў сацсетках (тут, мабыць, рэцэпт у поўнай адмове ад падобных дзеянняў – у рэжымнай Беларусі прыкладна любы выраз меркавання пры жаданні лёгка караюць доўгімі гадамі зняволення).
Таксама «ў чарговы раз была засяроджаная ўвага на выкананні абавязкаў, прапісаных у кантрактах гульцоў і прадстаўнікоў трэнерскага штаба». Ну а слухалі ўсё гэта з першага шэрагу, канешне ж, людзі з «чорнага спісу» – Валер Жукоўскі, Яўген Лешка, Раман Пасевіч. А вось Павел Савіцкі, да якога ў сістэмы прэтэнзій няма, засеў з краю і прыняў зручную для сябе позу.
27 студзеня міністэрства спорту рэжыму Лукашэнкі выклала відэа, на якім футбалістка «Мiнска» Ульяна Асаула без колькі-небудзь лагічнай падводкі раптам пачала расхвальваць кіраўніка гэтага рэжыму. Гаворка Асаулы гучала механічна – як быццам яна чытае з ліста, – а погляд быў накіраваны міма камеры, якой яе здымалі. Відавочна, што 20-гадовая футбалістка даўно непажаданая для рэжыму – з таго часу, як 25 сакавіка 2021-га яе затрымалі сілавікі Лукашэнкі і кінулі за краты на 13 сутак, абвінаваціўшы ва ўдзеле ў пратэстах. Пасля выхаду на волю Асаула дала зразумець, што ўзялі яе, таму што сілавікам Лукашэнку ў такiя даты проста трэба ўзяць кагосьці паблізу, але гэта відавочна не хвалюе Кавальчука і кампанію.
Аднак на гэтым «актыўнасць» Асаулы не скончылася – 13 лютага «Мінск» даў справаздачу, што адправіў футбалістку з яшчэ трыма таваркамі (чым правініліся яны, незразумела) даваць «майстар-клас» у мінскую гімназію №16, а заадно пазіраваць на фоне дзяржсцяга. Навучальная ўстанова, у якой давялося пабываць Асауле, вядомая вялікай папулярнасцю ў былой і цяперашняй вярхушкі рэжыму – вучацца там нашчадкі яе прадстаўнікоў, а скончылі не так даўно ўнукі Лукашэнкі, яны ж дзеці непрызнанага МАК кіраўніка НАК Віктара Лукашэнкі (у 2022-м расследвальнiкi паведамлялі, што жонка Віктара Лілія ўваходзіць у апякунскі савет гімназіі).
15 лютага праявілі сябе ў «Тарпеда-БелАЗ» – адразу ад паведамлення клуба можна было моцна здзівіцца, бо яно змяшчала слова «мітынг». Аднак ён аказаўся прарэжымным – таталітарная сістэма ў спецыяльна адведзены дзень успамінала беларускіх салдат, якіх такая ж таталітарная сістэма адпраўляла ваяваць на тэрыторыі іншых дзяржаў.
Ад «Тарпеда-БелАЗ» на месцы былі ўсе фігуранты «чорнага спісу» – не толькі Макараў, але і Дзмiтрый Дудар з Андрэем Хачатуранам (разам з якімі адправілі яшчэ чамусьці Ігара Бурко і Максіма Мякіша). Прыйшоў і галоўны трэнер Дзмітрый Молаш, на якога рэжымныя чыноўнікі таксама ўз'еліся – бо ў 2020-м коўч казаў, што перажывае за людзей на Радзіме. Жалобны вянок у руках прадстаўнікоў каманды ў такой сітуацыі наводзіць на дадатковыя сумныя думкі пра лёс белфутбола.
А 17 лютага да наведвання школ прычасціліся і ў мазырскай «Славіі» – праўда, абмежаваліся часовай спасылкай у гарадскую СШ №7 шасці дублёраў. Прарэжымных урокаў яны не вялі, абышоўшыся праходжаннем спецыяльнай спаборніцкай праграмы, але аб ідэалогіі нагадваў вывераны чырвона-зялёны ад юных чырлідараў.
Застаецца толькі гадаць, колькі яшчэ падобных мерапрыемстваў чакае белфутбол да пачатку сезона.
