Сёння такое і блізка немагчыма, але 20 гадоў таму зборныя Беларусі, Украіны і Расіі гулялі разам у футбол – і гэта нават было цікава
Дэбют Глеба і Аршавіна, класны Бялькевіч, хітрун Туміловіч.
У пачатку 2000-х прайшоў футбольны турнір, які ў цяперашніх рэаліях нават цяжка ўявіць, і калі нешта падобнае зноў стане магчымым, таксама загадваць складана. З 17 па 19 траўня 2002 года на маскоўскім стадыёне «Дынама» у Кубку паўднёвакарэйскай карпарацыі LG сустрэліся зборныя Расеі, Украіны, Беларусі і Югаславіі (Сербія і Чарнагорыя на той момант дажывалі апошнія месяцы разам). Сабраць каманды з постсавецкай прасторы ў адным месцы - у той час такая ідэя яшчэ была папулярная (як і папулярным было збіраць розныя сімвалічныя зборныя былых краін СССР). Напрыклад, у студзені ўсё таго ж 2002-га фінал Кубка Садружнасці паміж маскоўскім "Спартаком" і кіеўскім "Дынама" ў спарткомплексе "Алімпійскі" ў Маскве наведалі 25 тысяч гледачоў. Праўда, паступова цікавасць да забаў, што заснаваныя на агульным савецкім мінулым, сышла на нішто. Спроба праводзіць Кубак расійскага "Першага канала" з удзелам вядучых клубаў Украіны і РФ поспеху ўжо не мела.
Турнір LG у Маскве разглядаўся гаспадарамі як фінальная частка падрыхтоўкі да чэмпіянату свету ў Паўднёвай Карэі і Японіі, што стартаваў 31 мая 2002-га - там падапечныя Алега Раманцава патрапілі ў квартэт з Бельгіяй, Японіяй і Тунісам (па выніку абгулялі толькі апошні і вылецелі пасля групавога этапа). Для трох астатніх зборных гэта быў проста шанец праверыць свае сілы на фоне прыстойных супернікаў і падрыхтавацца да адбору на ЧЕ-2004.
У Расію прыехалі амаль усе наймацнейшыя за выключэннем галоўнай зоркі ўкраінскай зборнай Андрэя Шаўчэнкі. Дакладней, у Маскву ён прыбыў (уладальнік "Залатога мяча"-2004 сімвалічным ударам адкрыў фінал "LG Cup"), але "Мілан", адпусціўшы футбаліста з перадсезоннага амерыканскага турнэ, забараніў яму выступаць за зборную. Затое італьянскі гранд не меў нічога супраць удзелу Віталя Кутузава, правамі на якога ён таксама валодаў у той момант.
Таксама Эдуард Малафееў упершыню пасля канфлікту выклікаў кіеўскіх дынамаўцаў Аляксандра Хацкевіча і Валянціна Бялькевіча, якіх сам жа пасля заканчэння адборачнага матчу на ЧС-2002 з Украінай у верасні 2001-га звінаваціў у адсутнасці патрыятызму і здрадзе і, па сутнасці, выгнаў з каманды.
З англійскага "Сток Сіці" прыехаў Сяргей Штанюк, з італьянскай "Пармы" Сяргей Гурэнка, а з нямецкага "Штутгарта" - 21-гадовы Аляксандр Глеб. Пра тое, наколькі сур'ёзна беларусы паставіліся да турніру, кажа гісторыя Андрэя Астроўскага: абаронца паляцеў у Маскву, хаця яго хайфскаму «Макабі» заставалася яшчэ згуляць матч апошняга тура чэмпіянату, а таксама фінал Кубка са сталічным «Макабі».
Адкрываў праграму турніру паўфінальны матч Украіны і Югаславіі, а ўслед за ім згулялі Расія і Беларусь - відаць, па задумцы арганізатараў трафей павінны былі разыграць галоўныя фаварыты - украінцы і расіяне. Першыя з задачай выхаду ў фінал справіліся, абгуляўшы балканцаў 2:0 (забівалі Папоў з данецкага «Шахцёра» і Мусаліцін з «Ворсклы»), а вось другія гэтага зрабіць не здолелі.
Галоўны трэнер расійскай каманды выставіў эксперыментальны склад. Напрыклад, 19-гадовы Руслан Піменаў ("Лакаматыў" Масква), 20-гадовы Андрэй Аршавін ("Зеніт" Санкт-Пецярбург) і 24-гадовы Ігар Сямшоў ("Тарпеда" Масква) дэбютавалі за зборную, а 19-гадовы аднаклубнік Аршавіна Аляксандр Кержакоў праводзіў другі матч. У зборнай Беларусі выйшлі, мабыць, усе наймацнейшыя: Генадзь Туміловіч ("Растсельмаш" Растоў) - у варотах, пара Сяргей Штанюк ("Сток Сіці" з Д2 Англіі) і Уладзімір Шунейка ("Крылы Саветаў" Самара) у цэнтры абароны, Андрэй Астроўскі («Макабі» Хайфа) і Сяргей Гурэнка («Парма») па краях, Аляксандр Кульчы («Шыннік» Яраслаўль), Аляксандр Хацкевіч і Валянцін Бялькевіч (абодва з кіеўскага «Дынама») склалі тройку ў цэнтры поля, а ў атацы згулялі Максім Рамашчанка («Газіянтэпспор»), Аляксандр Глеб («Штутгарт») і Віталь Кутузаў («Мілан»).
Беларусы на той момант ішлі ў дзявятым дзясятку рэйтынгу ФІФА і выглядалі на паперы галоўным аўтсайдэрам турніру, аднак самі футбалісты заяўлялі пра намер перамагчы.
- Шанцы? Лічу, што ўсе каманды могуць разлічваць на першае месца. Мы ані не горшыя за Расію, Украіну і Югаславію. Што да расіян, то ім проста пашанцавала болей, чым нам. Менавіта таму яны патрапілі на чэмпіянат свету, а мы - не. Увогуле, такі арэшак нам цалкам па зубах, - адзначаў Глеб.
Матч сабраў 16 тысяч гледачоў і пачаўся з атак расіян (асабліва шчыравалі Кержакоў і Аршавін), але першымі забілі беларусы: на 15-й хвіліне Кутузаў, атрымаўшы матч ад Глеба, працягнуў яго да мяжы штрафной і пяткай пакінуў на Бялькевіча - той першым жа дотыкам дакладна прабіў у кут брамы Нігматуліна (адзнака 0:14).
Але гаспадары хутка адгуляліся: на 28-й хвіліне Гурэнка сфаліў у штрафной, і венгерскі арбітр Віктар Кашшаі без ваганняў указаў на 11-метровую адзнаку. Хаўбек ЦСКА Андрэй Саламацін (цяпер верны адэпт рэжыму Пуціна і вайны ва Украіне) упэўнена пенальці рэалізаваў (адзнака 1:21).
У другім тайме ў расіян на полі з'явіліся дасведчаныя Дзмітрый Хахлоў ("Рэал Сасьедад"), Юрый Нікіфараў (ПСВ), Дзмітрый Аленічаў ("Порту"), Андрэй Карака ("Крылы Саветаў") і Сяргей Сямак (ЦСКА Масква), але гэта не дапамагло забраць матч, на ход якога істотна паўплываў лівень (ён прывёў поле ў страшны выгляд). Матч дакаціўся да серыі пенальці, дзе настаў час Туміловіча. Галкіпер «Ростсельмаша» зладзіў цэлую імпрэзу, каб вывесці супернікаў з сябе: падоўгу рыхтаваўся да ўдараў, па некалькі разоў папраўляў пальчаткі і буцы, не забываючы пагаварыць з суддзямі. І гэта спрацавала: Туміловіч па выніку пацягнуў чатыры з васьмі ўдараў, у той час як у беларусаў не забілі Кульчый (вышэй за браму), Штанюк і Рамашчанка. Вырашальны ўдар выканаў дэбютант зборнай, хаўбек "Крылаў Саветаў" Дзяніс Коўба (адзнака 3:04).
На фінал з украінцамі беларусы выйшлі практычна ў тым жа складзе: адзінай зменай стала адсутнасць у старце Кутузава, якога змяніў абаронца з мінскага «Дынама» Аляксандр Храпкоўскі. Вакантнае месца ў нападзе заняў Бялькевіч, а яго партнёр па Кіеве Хацкевіч перамясціўся з апорнай зоны вышэй.
Леанід Бурак выставіў сем чалавек з кіеўскага «Дынама» (Аляксандр Шаўкоўскі, Сяргей Фёдараў, Аляксандр Галаўко, Уладзіслаў Вашчук, Андрэй Нясмачны, Юры Дзмітрулін, Андрэй Гусін), дадаўшы да іх Максіма Калінічэнку з маскоўскага «Спартака», Сяргея Раброва з «Тотэнхема» , Андрэя Вераб'я з данецкага «Шахцёра» і Уладзіміра Мусаліціна з «Ворсклы».
Першая палова сустрэчы прайшла без відавочных галявых момантаў, але ўжо ў самым пачатку другога тайма лік быў адкрыты: Рамашчанка перадачай пяткай вывеў на рандэву з Шаўкоўскім Бялькевіча і той рэалізаваў момант (адзнака 2:48).
«Жоўта-сінія» вялікімі сіламі рушылі наперад і праз 15 хвілін нарваліся на контратаку: Бялькевіч перадачай знайшоў Глеба, які пракінуў мяч міма Аляксандра Галаўко і з цэнтра поля без бачных высілкаў ад таго ўцёк. Купіна ў штрафной ледзь не перашкодзіла маладому хаўбеку вызначыцца другім голам за зборную, але ён усё ж здолеў засмуціць Шаўкоўскага (адзнака 3:07).
У астатні час украінцы спадобіліся толькі на некалькі небяспечных момантаў, але не здарылася нават гола прэстыжу - і беларусы заваявалі свой першы трафей. За перамогу ў турніры зборная атрымала чэк у 60 тысяч долараў (украінцы - 40 тысяч, а расіяне, якія сталі трэцімі, - 30 тысяч). Чэк сабе адразу ж прысвоіў Туміловіч без намеру каму-небудзь аддаваць, а прыз найлепшага гульца LG Cup дастаўся Валянціну Бялькевічу - хаўбек кіеўскага «Дынама» атрымаў відэамагнітафон ад фірмы-фундатара.
Перамога ў Маскве і вынікі адбору да ЧС-2002, дзе зборная да апошняга прэтэндавала на топ-турнір, усялялі ў заўзятараў веру ў светлую будучыню. Пра гэта казаў і былы трэнер зборнай Міхаіл Вергеенка.
- Больш за ўсё цешыць паступова прагрэсуючая група футбалістаў ярка акрэсленай скіраванасці на атаку. Прыстойна выглядаў мазгавы цэнтр каманды - Бялькевіч, добрай запамогай якому стала ўвядзенне ў склад маладога Глеба. Плюс Рамашчанка, Кульчы, Кутузаў... Ну і, вядома, Гена Туміловіч, які бліскуча бараніў у серыі пенальці. Гэты сплаў досведу і маладосці, яго сённяшні стан і патэнцыял, абнадзейваюць у праекцыі на будучы адборачны турнір чэмпіянату Еўропы, - падсумаваў Вергеенка маскоўскі турнір.
На справе ўсё склалася зусім інакш. У кваліфікацыі да Еўра-2004 беларусы набралі ўсяго тры ачкі і за восем сустрэч забілі толькі чатыры мячы. Самым ганебным пунктам таго адбору стала параза ад Аўстрыі 0:5 і наступная адстаўка Эдуарда Малафеева.
