Шашыст Кац: «Застанься ў Мiнску, спіўся б. Ёсць людзі, якія ніколі не любiлі ўладу СССР. Пра ЗША не магу сказаць дрэннага слова»

76-гадовы беларускі і амерыканскі шашыст Міхаіл Кац расказаў пра сваю эміграцыю.

– Вы з'ехалі ў Штаты ў 1994-м. Ніколі не шкадавалі?

– Я ніколі не збіраўся эміграваць. І, думаю, застанься ў Мiнску, мусіць, спіўся бы са ўсімі маімі старымі сябрамі.

Трэба разумець, што мая сям'я – тата, мама і брат з жонкай і дачкой – эмігравалі ў Ізраіль у 1990-м. Я тады адмовіўся.

Потым другая жонка падала заяву на Штаты. Разумееце, ёсць людзі, якія ніколі не любiлі савецкую ўладу. Мой тата, дарэчы, таксама быў з такіх. Ён перажыў пагромы ў грамадзянскую і рэпрэсіі ў сталінскія гады і, зразумела, не адчуваў ніякага піетэту да СССР.

Жонка з дачкой паляцелі ў 1993-м. І нават калі дачка тэлефанавала і пыталася: "Тата, калі ты прыедзеш?", я ўсё роўна нікуды не хацеў.

Але вось паехаў і не шкадую. Атрымаў новую працу і новую матывацыю. Хоць ЗША не сталі маёй краінай, але я ім удзячны і не магу сказаць пра іх ніводнага дрэннага слова.

Многія, асабліва эмігранты з былога СССР, вельмі любяць лаяць Штаты. Тут і медыцына дарагая, і карупцыя, і кумаўство, ды і злачыннасць. Гэта ўсё тут таксама ёсць.

Але, як я вучу ў шахматах, ёсць і стратэгія. На адным фланзе ў цябе лішняя пешка, на іншым – аператыўны прастор. І табе самому выбіраць і вырашаць, як рабіць.

– Краіна дае магчымасці?

– Безумоўна. Але мне яшчэ і пашанцавала. Як толькі прыехаў – тут жа сустрэўся з Яўгенам Майсеевічам Гелерам, аўтарам нашай знакамітай «Спартландыі».

Ён быў дацэнтам і выкладчыкам у інстытуце фізкультуры. Дзіўны чалавек, вялікай мужнасці, розуму і дабрыні. Прайшоў мінскае гета, бег адтуль. Па дарозе сустрэў святара, і той апрануў на яго крыжык. Сказаўшы, што той цяпер будзе яго, юдэя, бараніць. І бо абараніў, ён выжыў…

Гелер вельмі шмат зрабіў для мяне, дапамог з працай, уладкаваў у габрэйскі цэнтр, на які я зараз гляджу з акна сваёй кватэры. Я пачаў працаваць у клубе шахмат, хаця да 30 гадоў зусім у іх не граў і нават правілаў толкам не ведаў. А зараз працую з прыстойнымі майстрамі.

Калі б раней мне нехта сказаў, што я буду шчаслівы ў шахматах, то я вельмі гэтаму здзівіўся б. Я і шахматы. І ў Нью-Ёрку. Вы сур'ёзна?

Але ж гэта так, – сказаў Кац.