Галаваты – мабыць, галоўны лузер белспорту. Проста спаліў кучу грошай «Беларуськалія» (і хоча яшчэ)
У Чыжа хаця б былі групы ЛЕ і прыватныя сродкі.
4 красавіка хакейны «Шахцёр» вылецеў у паўфінале плэй-оф ЧБ, прайграўшы серыю «Брэсту» (2-4), і трэці год запар застаўся з бронзай.
Бадай, гэтая няўдача замацавала статус галоўнага лузера белспорта за Іванам Галаватым. Сябра «парламента» Лукашэнкі (здаецца, без новага «тэрміну») і, паводле розных крыніц, кум Віктара Лукашэнкі з лістапада 2014-га ўзначальвае «Беларуськалій», дзе рабіў карʼеру з пачатку стагоддзя. Разам з прадпрыемствам яго рэжымны кіраўнік знаходзіцца пад санкцыямі ў адказ на вайну ва Украіне, пры Галаватым на калійным гіганце квітнелі «шэрыя схемы».
Пры гэтым Галаваты ўсё дзесяцігоддзе актыўна ўцягнуты ў справы спартыўных клубаў на фактычным утрыманні «Беларуськалія». Боса перыядычна заўважалі на гульнях і футбольнага, і хакейнага «Шахцёра», каманды жылі на шырокую нагу за кошт сродкаў прадпрыемства. Вось толькі выхлап аказаўся несувымерны з укладаннямі.
У 2015-м лідары футбольнага «Шахцёра» атрымлівалі ў асноўным 5-7 тысяч долараў на месяц – вышэйшы ўзровень быў толькі ў БАТЭ і мінскім «Дынама», якія тады гулялі ў групавых этапах еўракубкаў. «Гарнякі» ж у першыя два гады пры Галаватым выляталі ў другім адборачным раўндзе ЛЕ, а ў ЧБ узялі бронзу і срэбра. У 2017-м зʼявіўся рэальны шанц на золата – трэнер Алег Кубараў вёў каманду лідарам пасля першага круга. Але здарыўся вылет у першай стадыі кваліфікацыі ЛЕ (праўда, суддзя там не ўбачыў чысты гол, які вывеў бы «Шахцёр» далей) – Галаваты зняў Кубарава, а потым напісаў адкрыты ліст: маўляў, у канцы 2016-га зафіксаваў «поўную адсутнасць амбіцый у барацьбе за першае месца» і, каб гэта змяніць, прыняў стратэгію развіцця клуба на пяць гадоў без скарачэння бюджэту, а трэнера прыбраў, таму што не бачыў «упэўненай і стабільнай гульні» і «прагрэсіўнага футбола».
У тым жа лісце Галаваты запэўніў: «Куранят па восені лічаць, а хлопцы давядуць, што яны сёння адзіная і найлепшая каманда чэмпіянату!». Вось толькі ў канцоўцы чэмпіянату «Шахцёр», які лідараваў за два туры да фінішу, прайграў абодва найважнейшыя матчы і застаўся з бронзай.
З 2017-га ж у «Шахцёр» пачалі масава завозіць легіянераў – мабыць, гэта мелася на ўвазе прынятай Галаватым стратэгіяй. Праўда, большасць з замежнікаў наогул нічым не запомніліся, акрамя вялікага па мерках ЧБ заробку. А «Шахцёр» так і не забраўся далей за трэці адборачны раўнд еўракубкаў. Ды і ў ЧБ доўга не атрымлівалася: 2018-ы – срэбра, 2019-ы – бронза. Прычым у тым годзе нарэшце знайшлося каму парушыць гегемонію БАТЭ – але новым чэмпіёнам стаў не Галаваты.
Золата-2019 забраў «гаманец Лукашэнкі» Аляксандр Зайцаў з брэсцкім «Дынама». Туды рэжымны бізнэсовец прыйшоў толькі ў 2016-м – але зрабіў так, каб пра клуб увесь час гаварылі: крутыя матчдэі на стадыёне, актыўнасць у інтэрнэце, прыцягненне вядомых у белфутболе імёнаў і тое самае прызначэнне ганаровым прэзідэнтам Дыега Марадоны. У Брэсце на стадыёне збіраліся па 10 тысяч чалавек з адчуваннем свята. Бюджэт чэмпіёнаў тады складаў у раёне 10 млн долараў.
Але ў «Шахцёра» было каля 6 млн і другое месца па гэтым паказніку – але нават срэбра ўзяць не ўдалося. А «каламутныя» легіянеры не асабліва прыцягвалі гледачоў – у тым годзе на трыбуны ў сярэднім прыходзіла 2041 чалавек. Ды і ўмовы для заўзятараў былі не самымі зручнымі, а часам зусім ужо дзікімі. «Будаўнік» пакуль не дачакаўся рэканструкцыі – абнавілі толькі «запасны» стадыён «Шахцёр».
У пачатку 2020-га «Трыбуна» распавяла, што фактычным кіраўніком «Шахцёра» стаў расійскі агент Яўген Култаеў, які дэ-юрэ не меў дачынення да клуба. У тым жа годзе Салігорск на фоне фінансавага аслаблення галоўных канкурэнтаў пачаў сваю чэмпіёнскую серыю. Але, па-першае, з еўракубкамі гэта ніяк не дапамагло, а па-другое, каштавала шалёных грошай – шэрагу гульцоў плацілі ў раёне 20 тысяч долараў у месяц, што дапамагло перахапіць лідараў БАТЭ, на такія выдаткі ўжо не здольнага.
А чэмпіёнстваў у выніку аказалася толькі два – трэцяе здарылася, але было ануляванае, калі высветлілася, што «схемы» ў «Шахцёры» дайшлі да стымулявання адных і арганізацыі дагаворных матчаў з іншымі. Нашыя крыніцы запэўнівалі, што Галаваты не мог не ведаць, што робіцца ў клубе, і дадавалі, што менавіта бос «Беларуськалія» кіруе грашовымі плынямі «гарнякоў» – і нават калі ў клуба афіцыйна скончыліся грошы, для «патрэбных» спраў яны браліся, па сутнасці, з бюджэту прадпрыемства.
Такім чынам, у футболе пры Галаватым «Шахцёр» узяў два золата ЧБ, адзін Кубак і два Суперкубкі Беларусі – але па выніку «развіцця» застаўся ў разбітага карыта: з трансферным банам і «– 20» у цяперашнім сезоне. Ну і слабасць у еўракубках нельга забывацца.
Вядома, сурʼёзную канкурэнцыю за званне галоўнага няўдачніка ў белфутболе Галаватаму складае экс-уласнік мінскага «Дынама» Юры Чыж з адным чэмпіёнствам за два дзясяткі гадоў. Зрэшты, як даведвалася «Трыбуна», з 1999-га па 2015-ы Чыж хаця б уліў у «бела-блакітных» каля 65 мільёнаў долараў, атрыманых ад сваіх бізнэсаў, і толькі пасля гэтага перастаў укладвацца ў клуб. Ды і група ЛЕ пры Чыжы двойчы была. Галаваты ж нават гэтага не дабіўся, а грошы для клуба шчодра забіраў у дзяржпрадпрыемства.
У хакеі «Шахцёр» выйграў плей-оф ЧБ у першым сезоне пры Галаватым, 2014/15, на наступны год выйшаў у фінал. Але напрыканцы 2016-га бос «Беларуськалія» зняў з пасады шматгадовага галоўнага трэнера Андрэя Гусава пасля нявыхаду каманды ў фінал Кантынентальнага кубка. Пры гэтым коўч пасля звальнення казаў, што Галаваты ставіў адну задачу на сезон – выйгрыш ЧБ, дзе ў «рэгулярцы» каманда ішла на другім месцы. А пры звальненні Гусаў пачуў ад начальніка, што «гульня каманды не выклікае захаплення» – праз паўгода Галаваты скажа нешта вельмі падобнае пра футбол.
Што ж, без Гусава «Шахцёр» і ў фінале плэй-оф быў усяго раз, у 2020-м. Здавалася б, у 2020-х склалася «футбольная» сітуацыя: «Шахцёр» аказаўся ў топе заможных клубаў ЧБ, а паводле інфармацыі «Трыбуны» з хакейных колаў, у камандзе дагэтуль кладуць гульцам і трэнерам буйныя па мерках ЧБ заробкі праз прэміяльныя. Галаваты жыва цікавіўся клубам – не толькі быў бачны на трыбунах, але і, па сведчаннях гульцоў, рэгулярна заходзіў у распранальню. І так, у хакеі ў «гарнякоў» таксама пайшоў масавы завоз замежнікаў – у цяперашнім сезоне ў складзе засвяціліся 11 расіян. А вынік – толькі бронзы ў чатырох апошніх сезонах.
У пачатку 2022-га «Шахцёр» звольніў Юрыя Файкова. У заяве клуба было сказана, што чацвёртае бягучае месца ў «рэгулярцы» – гэта «не ўзровень для каманды, дзе задачай зʼяўляецца дасягненне максімальнага выніку», а «змест гульні каманды не дазваляла верыць у дасягненне задачы». Зменшчыкам стаў былы асістэнт Файкова – рэжымнік, гулец каманды Лукашэнкі Яраслаў Чупрыс. З ім каманда засталася на чацвёртым месцы, у плэй-оф вынесла 4-0 тады не вельмі моцны «Віцебск», але ў паўфінале была спыненая «Металургам» (3-4).
У двух наступных сезонах «Шахцёр» выйграваў «рэгулярку» – але абодва разы правальваўся ў плэй-оф: у 2023-м выйграў 4-2 серыю ў «Дынама-Маладзечна» з 10-га месца табліцы, але прайграў 1-4 «Металургу » з 5-га, у 2024-м разбіў 4-0 восьмы «Хімік», але прайграў 2-4 сёмаму «Брэсту». Год таму карыстальнік з нікам Іван Галаваты ў Telegram-канале «Шахцёра» пагражаў перастаць падтрымліваць хакей, але ўдзел Галаватага і вялікія заробкі засталіся – дарэмна.
Таксама можна згадаць, што «Беларуськалій» выкінуў як мінімум 92 мільёны долараў (а ў рэальнасці напэўна больш) на «Дынама», якое выпаўзае ў плэй-оф КХЛ, і на гэтым дасягненні клуба заканчваюцца.
Ёсць у «Беларуськалія» больш-менш паспяховы валейбол – «Шахцёр» застаецца нязменным чэмпіёнам Беларусі з 2017-га, а ў цяперашнім сезоне не так дрэнна паспрабаваў сябе ў расійскім Д1: стаў восьмым у «рэгулярцы», але ў плэй-оф адразу прайграў дзявятаму «Енісею» (1:3, 1:3) – далей чакае барацьба за 9-12-е месцы. Зрэшты, хоць валейбольны Салігорск і жыве на грошы «Беларуськалія», старшынюе ў радзе дырэктараў клуба Валерый Старцаў – кіраўнік ААТ «Трэст Шахтаспецбуд», выдзеленага з «Беларуськалія» прадпрыемства па пракладцы шахт.
Магчыма, такое дэлегаванне ад Галаватага дапамагае клубу – а, магчыма, у валейболе проста лягчэй (танней) дамагчыся адноснага поспеху. А вось пазаўзець за каманду салігорцам было не так лёгка – хатнія матчы расійскай лігі праводзіліся ў Мінску.
Бярэцца Галаваты і за баскетбол – створаны «Шахцёр» у фармаце 3х3, а кіраўнік «Беларуськалія» ужо ў 2024-м збіраецца заявіць каманду і ў ЧБ з перспектывай «выхаду на турніры Расійскай Федэрацыі, у тым ліку Адзіную лігу ВТБ». Вось толькі там таксама трэба ўкласціся – нават калі прайграваць усім, як цяпер «Мінск».
Якога выхлапу чакаць ад новых мільённых выдаткаў дзяржпрадпрыемства на спорт?
