Гуляў у Еўропе, захапляўся Жукоўскім, выбачаўся за тых, хто падпісаўся за рэжым. Хто стаў галоўным тролем белфутбола
...
Аляксандр Свярчынскi ў 2021-м стаў прыкметнай фігурай белфутбола. 29-гадовы абаронца, які паўтара гады таму завяршыў прафесійную кар’еру, заняўся юрыдычнай дапамогай былым калегам і стварыў для іх прафсаюз, а сам падпісаўся за сумленныя выбары і ярка выказваецца пра сітуацыю ў краіне. Гэта не надта здзіўляе – гатоўнасць да нечага незвычайнага і цікавыя думкі Свярчынскi выказваў і ў бытнасць гульцом. За плячыма дэфа нямала цікавых гісторый, пра якія мы і ўспомнім.
Абяцаў заўзятарам скрыню шампанскага за поспехі ў ЛЕ
Свярчынскi – выхаванец «Мінска» і першыя гады кар’еры правёў у складзе «гараджан». У 2013-м тады 21-гадовы абаронца замацаваўся ў асноўным складзе клуба, які, нягледзячы на 9-е месца ў чэмпіянаце, перажыў лепшы сезон у гісторыі – выйграў Кубак Беларусі і раптам дайшоў да раунда плэй-оф кваліфікацыі ЛЕ. Хаця Свярчынскi пасля дэбютнага для «Мінска» матча супраць «Валеты» казаў пра групавы этап – а для разагрэву паабяцаў заўзятарам скрыню шампанскага ў выпадку поспеху супраць супернікаў з Мальты. Дома беларусы выйгралі 2:0 – і абаронца замест пасляматчавых каментарыяў заявіў: «Я пабег у краму за шампанскім, як і абяцаў». Праўда, пра тое, ці знайшоў Свярчынскi заўзятараў, не паведамлялася.
У раундзе плэй-оф Свярчынскi засвяціўся ўжо з невясёлага боку – схапіў чырвоную ў першым матчы са «Стандардам». Сам абаронца быў упэўнены, што арбітр выдаліў яго несправядліва, але было ўжо ўсё роўна – а ўдзесяцёх «Мінск» саступіў 0:2 (пераможны забіў будучы форвард «Чэлсі» Мішы Батшуаi). У матчы ў адказ «гараджане» таксама прайгралі (1:3) і ў групу не трапілі.
Зазываў наведвальнiкаў гандлёвага цэнтра на матчы
У траўні 2015-га Свярчынскi пагадзіўся паўдзельнічаць у эксперыменце «Трыбуны» – прыйшоў у сталічны гандлёвы цэнтр і стаў зазываць наведвальнікаў на матч «Мінска» супраць сталічнага «Дынама» з бясплатным уваходам. У якасці аргументаў футбаліст падрыхтаваў сем вымпелаў з эмблемай клуба. Прапаноўваў прыйсці на гульню футбаліст у асноўным малодшаму пакаленню – хтосьці паабяцаў прыйсці, а хтосьці адмовіўся, але негатыўнай рэакцыі на футбаліста не было. Ён нават зрабіў так, што пра «Менск» даведаліся ў Кітаі – увогуле, папулярызаваў клуб як мог. Праўда, у выніку на матч прыйшло ўсяго 1200 гледачоў, а «гараджане» саступілі 0:3.
З’ехаў у Еўропу, пабаяўшыся стаць «сярэднім беларускім футбалістам»
Свярчынскi – адзін з нямногіх белфутбалiстаў, які згуляў у вышэйшым дывізіёне краіны на захад ад нашай. З’ехаць з Беларусі ён быў гатовы яшчэ ў згаданым 2013-м, але футбалісты да 23 гадоў звязаныя тым, што клуб можа запатрабаваць кампенсацыю за выхаванне. «У Еўропе гэты працэс ідзе значна прасцей. У Беларусі кажуць: «Хочам сто-дзвесце тысяч». Увогуле, не зраслося», – тлумачыў Свярчынскi.
Сышоў з «Мінска» ён у 24 – у склад аўтсайдэра эліты Славакіі «Земплiна». «Пасля пераезду рэальна кайфаваў ад змены становішча, новага калектыву. Радаваўся канкурэнцыі, таму што разумеў, што без яе не будзе росту. Для мяне самае страшнае – быць сярэднім беларускім футбалістам, які кожны год ездзіць з клуба ў клуб і жыве сённяшнім днём. Лепш ужо зусім не гуляць», – заяўляў пазней гулец. У Славакіі ён правёў другую палову сезону – згуляў 12 матчаў, за якія каманда змагла ўтрымацца на перадапошнім, 11-м месцы і не панізіцца ў класе. Пры параўнанні краін Свярчынскi адзначаў розніцу ў настроі людзей, якую патлумачыў ўмовамі жыцця: «Людзей у Беларусі замучылі пастаянныя крызісы – няпроста жыць. У Славакіі ўзровень даходаў вышэйшы, таму лягчэй канцэнтравацца на добрым».
Захапляўся Жукоўскім, а той пакепліваў з прычоскi
Улетку 2016-га Свярчынскi стаў гульцом мінскага «Дынама», а ў пачатку 2017-га падпісаўся з «Іслаччу», хоць збіраўся на прагляд у клуб з топ-краіны. У «ваўкоў» футбаліст працаваў пад кіраўніцтвам цяперашняга коуча БАТЭ Віталя Жукоўскага – і застаўся ў захапленні, заявіўшы, што за тры месяцы атрымаў ад трэнера больш, чым ад іншых за гады. Свярчынскi казаў пра тое, што Жукоўскі заўсёды гаворыць па справе на разборах гульняў, паказвае на дэталі, якія рэдка заўважаюць, і заклікае атрымліваць асалоду ад футбола. Падабаўся гульцу і гумар настаўніка, які асаблівую ўвагу надаваў прычосцы падапечнага. «У гульні супраць брэсцкага «Дынама» атрымаў чырвоную. Пасля сустрэчы да мяне падышоў Жукоўскі: «Слухай, давай зробім так, што калі ў гэтым сезоне атрымаеш яшчэ адну чырвоную, то падстрыжэшся нагала. Бачу, што прычоска – гэта самая важная рэч у тваім жыцці». Я пагадзіўся, а потым думаю: «Ну ё-маё». Наогул, ён часта пакепліваў з мяне з нагоды прычоскі. Казаў: «Сверч, можа, нам на «Камвольшчыку» грымёрку арандаваць або ўзяць у клуб стыліста, каб ты заўсёды ў парадку быў?» – успамінаў футбаліст.
Асабліва Свярчынскi быў удзячны Жукоўскаму за тое, што ён пасярод сезону адпусціў патрэбнага яму футбаліста на новы заход у «Земплин». Праўда, там футбаліст зноў правёў толькі паўгода, а на сезон 2018 вярнуўся ў «Мінск».
Заявiў пра пагрозы ў Арменіі
У сярэдзіне 2018-га Свярчынскi апошні раз у кар’еры з’ехаў за мяжу – на ўсход, у армянскі «Гандзасар». Там абаронца паспеў згуляць у кваліфікацыі Лігі Еўропы і выйсці ў старце у шасці матчах чэмпіянату, дзе каманда ні разу не перамагла. Пасля гэтага Свярчынскага выкінулі са складу і сталі патрабаваць скасавання кантракта, але футбаліст адмовіўся і працягнуў хадзіць на трэніроўкі. Неўзабаве дырэктар клуба выклікаў гульца на размову і заявіў, што з яго боку нібыта зафіксавана парушэнне рэжыму, прапанаваўшы расстацца добраахвотна. Футбаліст заявіў, што гэта хлусня, пасля чаго дырэктар перайшоў на пагрозы, у тым ліку «паймець» абаронцу. Аднак Свярчынскаму ўдалося запісаць усё на відэа – з ім ён звярнуўся да мясцовых юрыстаў, падаў заяву ў органы , сам скасаваў кантракт, а затым праз ФІФА змог атрымаць з клуба некалькі тысяч даляраў.
Гуляў у студэнцкім чэмпіянаце
Пасля гэтага выпадку Свярчынскi прыняў два рашэнні: скончыць прафесійную кар’еру і атрымаць юрыдычную адукацыю. Для гэтага ён паступіў на юрфак БДУ, аднак ужо на другім курсе расчараваўся ў масіве непатрэбнай інфармацыі на занятках і забраў дакументы, палiчыўшы за лепшае індывідуальную стажыроўку ў спартыўнага юрыста. Аднак за час студэнцтва паспеў Свярчынскi ўспомніць і футбольныя навыкі – сыграў на чэмпіянаце БДУ-2019 у фармаце 10 на 10. Прычым абаронца, які за ўсю прафкар’еру забіў адзін гол навесам у вароты менскага «Тарпеда», дзейнічаў высока і некалькі разоў адзначыўся ўжо ў дэбютным матчы. Праўда, да перамогі ў турніры дабрацца наяўнасць Свярчынскага ў складзе юрфаку не дапамагла – каманда заняла пятае месца.
Стварыў асацыяцыю футбалістаў
З атрыманымі ведамі Свярчынскi дапамог некалькім гульцам адстаяць свае кантракты, а ў верасні 2020-га абвясціў стварэнне асацыяцыі футбалістаў (па сутнасці, прафсаюза) BPFA – натхніў прыклад экс-калегі па «Мінску» Эгідыюса Вайткунаса, які стварыў футбольны прафсаюз у Літве. Акрамя юрыдычнай дапамогі, асацыяцыя рыхтуе гульцоў да пераходу ў трэнеры – для гэтага ўжо распрацаваў адмысловы план Юрый Шуканаў. Свярчынскаму ўдалося прыцягнуць больш за 100 футбалістаў, а вось зарэгістравацца ў Мінюсце не атрымалася – затое адабрэнне ад АБФФ было атрымана яшчэ ў самым пачатку дзейнасці. Укладаецца ў праект Свярчынскi разам з абаронцам «Руха» Арцёмам Рахманавым.
Як у Беларусі ствараюць прафсаюз футбалістаў: Мінюст адмовіў у рэгістрацыі, але Вяргейчык не супраць
Сярод кейсаў BPFA – вызваленне ад кампенсацыі клубу за падрыхтоўку (напрыклад, дапамагла асацыяцыя Расціславу Шавелю, які не раз трапляў за краты пасля выбараў), а самы гучны выпадак – справа экс-гульца БАТЭ Эрвена Мукама. Яно было першым, за якое Свярчынскi ўзяўся асабіста, і заключалася ў патрабаванні агента Дзяніса Жукава заплаціць 30 тысяч даляраў за пераход з «Нёмана» у БАТЭ. Мукам жа запэўніваў, што Жукаў павінен быў прывезці дагавор ад вядомага агента Валера Ісаева, які рэальна дапамагаў трансферу, сам француз падпісаў паперу, не ўчытваючыся, а Ісаеў атрымаў плату ад БАТЭ. У выніку Жукаў прайграў суд, Мукам назваў Ісаева «непаважанай і негрунтоўнай асобай», а Ісаеў прадказаў гульцу завяршэнне кар’еры пры «ляноце і ўшчэрбнасці» (не ўгадаў – Мукам гуляе ў «Актабе» Аляксея Багі) і дадаў: «Хачу запэўніць: гулец ўсе ведаў, падпісваючы дакументы і з агентам, і з БАТЭ. Свярчынскi спрабуе проста піярыцца. Ён хоча такім непрыстойным спосабам прасунуць сваю незразумелаую арганізацыю. Раю быць пераборлівей і акуратней».
Стаў галоўным тролем белфутбола
Зараз Свярчынскi – адзін з галоўных спікераў белфутбола, які выстаўляе свае злабадзённыя заявы ў акаунце BPFA. Часта яны вельмі іранічныя – зразумела, што гулец проста троліць, але робіць гэта досыць вытанчана. Чаго варты толькі адказ Сiмасу Скiндэрысу, які, жывучы ў Беларусі, праявіў непавагу да тытульнай нацыі – заявіў, што беларусы трохі «калгаснікі» і з імі трэба больш жорстка. Свярчынскi для экс-кiпера, з якім тры гады правёў у «Мiнску», знайшоў словы падтрымкі – бо, на думку абаронцы, Скiндэрыс адважыўся зрабіць на ўсю краіну «інтэлектуальны камінг-аўт».
Часта выказваўся Свярчынскi пра АБФФ – рэкамендаваў федэрацыі зрабіць вымову прапагандысту «СБ» Сяргею Канашыцу за занадта нязграбнае расхвальванне яе кіраўніцтва і заклікаў перастаць крытыкаваць клеркаў Дома футбола, таму што яны ідэальна спрашчаюць працу сваім зменшчыкам – ім, на думку гульца, дастаткова будзе рабіць усё наадварот. А каментуючы ўведзеную ў вышэйшай лізе столь зарплат, заклікаў перанесці практыку ў іншыя прафесіі – напрыклад, усталяваць максімум для пенсій у 3 тысячы долараў і для заробкаў настаўнікаў і медыкаў у 10 тысяч.
Але ёсць у Свярчынскага і вельмі сур’ёзныя пасылы. Ён адмовіўся падрабязна распавядаць, «куды хадзіў і дзе трапляў пад газ» у страшныя паслявыбарныя дні, але падпісаў ліст спартсменаў за сумленныя выбары і супраць гвалту, нагадаўшы, што за яго свабоду ў турмах сядзяць сотні людзей. Таксама футбаліст заявіў, што судовая сістэма ў Беларусі мае фармальны характар. А пасля навін аб масавым падпісанні футбалістамі «вышкі» праўладнага ліста Свярчынскi, які раней казаў пра гульцоў, якія адмаўляюцца ад падпiсання, ахвяруючы грашыма, прапанаваў тым, хто выступіў за рэжым, папрасіць прабачэння перад заўзятарамі і папрасіў прабачэння сам як прадстаўнік супольнасці. «Нас афіцыйна ўцягнулі ў працэс знішчэння футбола. Як мы будзем адбудоўваць яго нанова, калі не зможам глядзець заўзятарам ў вочы? Дайце ім шанец спазнаць вас такімi, якімi ведаю вас я, прыстойнымі людзьмі, якія вартыя іх даверу. Выбачыцеся», – заявіў гулец. Праўда, самая свежая навіна ад яго – што знайшліся прарэжымныя падпісанты ў яшчэ адным клубе.
