Зідан, не спяшайся. Чаму Дзiдзье Дэшам паедзе яшчэ і на Еўра-2024

«У Францыі ёсць дзве вельмі цяжкія пасады: прэзідэнт краіны і трэнер зборнай, таму што 68 мільёнаў людзей лічаць, што ў іх атрымаецца лепш». Гэтыя словы Эмануэля Макрона, сказаныя летась у маі, вельмі дакладна адлюстроўваюць псіхалагічны цяжар, ​​які лёг на Дзідзе Дэшама. Яго рашэнне вярнуць у зборную Карыма Бензема абмяркоўвалі ўсе – і далёка не заўсёды водгукі былі станоўчымі. Маўляў, зорны форвард «Рэала» можа разбурыць клімат.

У такім жа тоне гадамі абмяркоўвалася рашэнне Дэшама адмовіцца ад Бензема. І калі б на месцы трэнера была менш уплывовая фігура, чым капітан каманды, якая выйграла чэмпіянат свету-1998 і чэмпіянат Еўропы-2000, то ціск на яго быў бы яшчэ большы. І так, ён не з тых, на каго ціснуць, ад самага пачатку трэнерскай карʼеры Дэшам зарэкамендаваў сябе як спецыяліст, які здольны на рэзкія учынкі, калі нешта робіцца супраць яго волі.

Дастаткова ўзгадаць сыход з «Ювентуса» проста таму, што кіраўніцтва адмовілася запрашаць тых, каго хацеў бачыць француз, і навязала пасрэдных гульцоў. Тады Дэшам сышоў за два туры да канца сезону, ужо гарантаваўшы вяртанне ў эліту. Так, пазней ён прызнаваўся, што шкадуе, але такі ўжо характар. І такая самаўпэўненасць - цягам гадоў, калі ён не выклікаў Бензему.

Дзідзье не палохалі ні надпісы «расіст» на дзвярах дому, ні паведамленні ў прэсе, што ён знаходзіцца ў «чорным спісе» Ісламскай дзяржавы.

Таму ён сапраўды на сваім месцы. І калі 23 чэрвеня 2012 года зборная Францыі саступіла іспанцам у чвэрцьфінале Еўра на «Данбас-Арэне», а праз тры дні адправілі ў адстаўку Ларана Блана, знайсці французскага спецыяліста з больш уражлівым паслужным спісам было сапраўды складана. Фінал Лігі чэмпіёнаў з "Манака", кароткі, але паспяховы выступ у "Ювентусе", тытул Лігі 1 у сезоне-2009/10 з "Марсэлем", які не выйграваў золата 18 гадоў — з таго часу, як там быў сам Дэшам.

Сам Дэшам у чэрвені 2010 года, пасля няўдачы зборнай Францыі на чэмпіянаце свету, першым заявіў, што новым галоўным трэнерам стане Блан. Тады гэта ўспрынялі як інсайд, што адбыўся таму, што сам Дэшам быў сярод кандыдатаў, але адмовіўся на карысць сябра - ён быў не гатовы пакінуць «Марсэль», не паспрабаваўшы сябе ў Лізе чэмпіёнаў. Але тады ж Дэшам фактычна сказаў праграмныя словы: «Для мяне вельмі важна, каб французскі футбол шанавалі ў свеце. А пасля правалу, які быў бачны ва ўсіх кутках планеты, яго каштоўнасць вельмі ўпала, і таму я адчуваю сябе вельмі дрэнна».

Цягам наступных двух гадоў Дэшам адмовіўся ад «Ліверпуля» і «Ромы», больш статусных за «Марсэль», які не гатовы быў кінуць. Лаяльнасць - ключавое слова ў характары Дзідзье. І такой жа лаяльнасці да сябе ён патрабуе ад гульцоў. Таму ў Францыі ён мог спакойна адправіць у дубль Жыньяка, які дазволіў сабе няправільную рэакцыю на неўключэнне ў асноўны склад. А праз некалькі дзён, калі гулец выбачаўся, вярнуў яго - і пасля Жыньяк быў яго асноўным гульцом нават у зборнай на Еўра-2016.

І таму Дэшам пакінуў «Марсэль» толькі дзеля галоўнай каманды свайго жыцця. Пакінуў, хоць меў кантракт яшчэ на два гады і ніхто яго не выганяў, нават нягледзячы на ​​10-е месца ў табліцы. Таму што памяталі і чэмпіёнства, і тое, што ў тым сезоне было шмат траўмаў, і ў рэшце, што нават у няўдалы год «Марсэль» здолеў выйграць Кубак лігі.

У французскай федэрацыі футболу з таго часу і да 2022 года толькі аднойчы ўсурʼёз думалі аб тым, хто стане пераемнікам Дзідзье — напярэдадні матчаў плэй-оф адбору да ЧС-2014. Але тады Дэшам стрымаўся — аператыўна зрабіў працу над памылкамі, змяніўшы пасля кіеўскіх 0:2 пяць чалавек у стартавым складзе і перамог Фаменку. Федэрацыя падзякавала - пасля парыжскіх 3:0 Дзідзье прапанавалі падпісаць кантракт да лета 2016 года. І з тых часоў такія падаўжэнні сталі фірмовым знакам яго супрацы з ФФФ: авансам, але толькі на адзін цыкл пасля бягучага.

Так было да гэтага года.

Бо дзесяць гадоў — гэта сапраўды сур’ёзны тэрмін. Калі не ўлічваць Гастона Баро, які пратрымаўся то ў складзе трэнерскага камітэту, то сам, у зборнай з 1919 па 1945 гады, то больш за Дэшама з Les Bleus не працаваў ніякі трэнер у гісторыі.

І на фоне таго, што на Еўра Францыя вылецела ўжо ў 1/8 фіналу, а потым магла рэальна вылецець з элітнай групы Лігі нацый, прэтэнзіі да Дэшама гучалі гучней. Праз сапраўдную эпідэмію траўмаў напярэдадні турніру чаканні ад каманды былі вельмі стрыманымі і здавалася, што пасля паездкі ў Катар трэнер пойдзе.

Тым больш, што кандыдат на пасаду быў не менш відавочны, чым сам Дэшам у 2012 годзе. Зінедзін Зідан быў тым чалавекам, якому федэрацыя хацела прапанаваць зборную яшчэ ў 2013 годзе, калі б Францыя прапусціла Украіну. Што ўжо казаць пра дасягненні, якіх ён дасягнуў за гэтыя гады. Ды і сам Зідан, хоць і менш публічна, чым Дэшам у той час, намякаў, што яго цікавіць гэты варыянт. Цікава, што, як пісалі ў Францыі, Зінедзін адмовіўся працаваць у ПСЖ летам, калі парыжскі клуб ужо рыхтаваў прэс-рэліз аб яго прыходзе.

Дэшаму ўдалося перасабраць каманду ды пазбавiцца абвiнавачанняў у тым, што яна грае вельмi ўжо блякла. Як не дзіўна, дапамаглі траўмы. Дэшаму нічога не заставалася, як зрабіць максімальную стаўку на атакавальнае трыа Грызман — Мбапе — Жыру, а Тэа Эрнандэс, які замяніў брата ў стартавым складзе, прыкметна дадаў разнастайнасці ў атацы.

Французы пішуць, што Дэшам і ягоны памочнік Гі Стэфан нават распрацавалі адмысловы план псіхалагічнай падтрымкі Мбапе — гулец шчаслівы, як ніколі не быў нават у клубе.

У плюс можна аднесці невідавочную стаўку на Раб'ё, які не блішчэў у «Ювентусе», а ў 2018 годзе канфліктаваў з трэнерам. Затым Дэшам уключыў Адрыена ў спіс з дзесяці рэзервовых гульцоў, якія павінны былі трэніравацца, каб быць гатовымі замяніць каго-небудзь з заяўкі нацыянальнай каманды ў выпадку нечаканай траўмы. Раб'ё адмовіўся, бо быў не гатовы марнаваць на гэта час. Ён сказаў, што калі патрэбны Дэшаму, то лепш проста выклікаць яго ў зборную. І нічога - цяпер яны працуюць разам, Дэшам кажа, што ўсё ў мінулым, а Раб'ё працуе не менш, чым Мацюідзі ў 2018-м.

Для яго сапраўды важна, каб каманда была адзіным цэлым. На Еўра-2020 баланс не ўдалося утрымаць - калі прыход Бензема каманда вытрымала, то канфлікты паміж Рабʼё і Пагбой, прэтэнзіі абаронцаў адзін да аднаго пасля галоў Швейцарыі, чуткі пра тое, што Мбапэ ні з кім не камунікуе - усё гэта было вельмі незвычайна для Францыі ў часы Дэшама. Ён папрацаваў над памылкамі і зноў сеў на каня. Нават без Бензема, Пагбы, Кантэ, Нкунку і Люкі Эрнандэса, якія выглядалі «жалезнымі» гульцамі асновы яшчэ два-тры месяцы таму.

Пасля Еўра Дэшам стараецца цалкам дыстанцыявацца ад такіх патэнцыйных скандалістаў, якія могуць унесці разлад у каманду. У гэтым сэнсе ён з самага пачатку быў жорсткім і ўсталёўваў межы дазволенага ў паводзінах гульцоў. На прэтэнзію Эўра да капітанскай павязкі адказваў, што пасля скандалу на ЧС-2010 ён не меў права яе насіць. На патрабаванні тагачаснага гульца асновы «Ман Сіці» Саміра Насры аб тым, што ён не гатовы быць запасным, той адказаў, што тады наогул не будзе гуляць. Нават Зуму перастаў выклікаць у зборную пасля відэа, дзе гулец здзекуецца над катом. Усё дзеля добрага клімату ў камандзе.

І каманда не дае падстаў для сурʼёзных папрокаў. Так, чвэрцьфінал быў не надта пераканаўчым. Але Дэшаму даравалі, бо ўсё ж гулялі з камандай топ-ўзроўню.

Дык чаго ж яму ісці? Зараз Дэшам выйграў 14 з 17 матчаў на чэмпіянатах свету як галаўны трэнер. Больш - толькі ў немца Гельмута Шэна (16). І калі Францыя пераможа ў фінале ЧС-2022, Дэшам будзе другім. Як італіец Віторыа Поцо, які змог двойчы прывесці каманду да перамог на чэмпіянатах свету.

Але гэта той выпадак, калі нават максімаліст Дэшам дакладна не збянтэжыцца, калі стане другім. Галоўнае для яго — што французскі футбол зноў цэніцца ў свеце, нават калі 68 мільёнаў людзей думаюць, што ўправіліся б лепш.