Усе навічкі топ-чэмпіянатаў Еўропы: шэдэўр Раньеры, клуб, які выхаваў Пагба (не, не «МЮ») і лагістычны жах Ла Лігі
Безліч старых знаёмых і толькі адзін абсалютны дэбютант.
У мінулы ўікэнд нарэшце вызначыліся ўсе ўдзельнікі элітных дывізіёнаў топавых еўрапейскіх чэмпіянатаў – плэй-оф за павышэнне ў класе дагулялі (без сюрпрызаў, але з неверагоднай драмай) у Іспаніі.
Таму прыйшоў час пазнаёміцца з усімі навічкамі вядучых чэмпіянатаў – і самымі эпічнымі сюжэтамі, якія з імі звязаны. Паехалі!
Англія
Выйшлі: «Бернлі», «Шэфілд Юнайтэд», «Лутан»
Заменяць: «Лестэр», «Лідс», «Саўтгемптан»
Сюжэт: сцвярджэнне, што ў сезоне, які завяршыўся, у «Чэмпіёншыпе» быў свой «Манчэстэр Сіці», не выглядае такім ужо істотным перабольшаннем. Па-першае, таму, што «Бернлі», які год таму вылецеў з АПЛ, правёў сапраўды дамінуючы сезон – паўтарыў рэкорд лігі, выйграўшы 10 паядынкаў запар, і стаў першай камандай другога англійскага дывізіёна з 2014-га, якая пераадолела адметку ў 100 набраных ачкоў. Па-другое, калектыў узначальвае сапраўдная легенда гараджан: два сезоны трэнерскага вопыту Венсана Кампані ў «Андэрлехце» зусім не намякалі, што яго варта разглядаць як будучую зорку цэха (з дасягненняў быў хіба што прайграны фінал Кубка Бельгіі), аднак 37-гадовы спецыяліст упарта даказвае адваротнае. Найбольш смелыя нават лічаць яго патэнцыйным спадчыннікам Пепа Гвардыёлы – зрэшты, да гэтага яшчэ вельмі і вельмі далёка.
Пра тое, наколькі радыкальна бельгіец змяніў стыль «Бернлі», разбурыўшы стэрэатып пра дубаломаў імя Шона Дайча і зрабіўшы рэзультатыўнай і відовішчнай камандай, Tribuna.com падрабязна распавядала ў сакавіку. Дадамо толькі адну цікавую дэталь: дзве папярэднія каманды, якія выходзілі ў АПЛ са 100+ набранымі ачкамі ў Чэмпіёншыпе, пасля паспелі пагуляць («Лестэр») ці хаця б кваліфікавацца («Ньюкасл») у Лігу чэмпіёнаў.
Факт: феномен і мемнасць «Лутана» як навічка АПЛ мы разбіралі тут, але ўсё ж варта нагадаць – гэта першы клуб, які прайшоў поўны шлях ад паўпрафесійных спаборніцтваў (у Англіі гэта пяты дывізіён і ніжэй) да эліты ўжо пасля стварэння Прэм'ер-лігі. Чатыры павышэнні ў класе занялі ў капялюшнікаў усяго дзевяць гадоў, таму не дзіўна, што клубная інфраструктура не паспела за шалёнымі рэзультатамі – «Кенілварт Роўд», разлічаны ўсяго на 10 356 гледачоў, стане самай маленькай арэнай у гісторыі АПЛ.
Ліфт: свежы выхад у топ-дывізіён – дзявяты ў гісторыі «Шэфілд Юнайтэд» у цэлым і трэці ў 21-м стагоддзі. Год таму каманда Пола Хекінгботама прайграла серыю пенальці «Нотынгему» ў паўфінале плэй-оф за павышэнне ў класе, але не стала рэзаць па жывым, захавала трэнера і ўпэўнена фінішавала другой. Аднак ці атрымаецца ў яе ўчапіцца за элітны ўзровень з тымі ж Джонам Іганам, Оліверам Норвудам і Олі Макберні, з якімі клінкі выляталі з апошняга месца ў табліцы ў 2021-м? Больш за два сезоны запар у вышцы «Шэфілд Юнайтэд» апошні раз праводзіў яшчэ ў 70-х.
Францыя
Сюжэт: яшчэ два гады таму было прыняцце рашэння па скарачэнні Лігі 1, пачынаючы з 2023-га – у наступным сезоне ў ёй упершыню з 2002-га згуляюць 18 каманд замест звыклых 20. Ахвярамі змен у рэгламенце сталі два клубы, якія ў 2000-х гулялі ў Лізе чэмпіёнаў: «Асер» вылецеў са звычайна выратавальнай 17-й пазіцыі, а «Бардо» з трэцяга месца не атрымаў магчымасці пазмагацца за прамоўшн нават праз плэй- оф.
Зрэшты, жырандзінцы, якія адносна нядаўна выйгравалі чэмпіянат (у 2009-м) і Кубак (у 2013-м), утапілі сябе самі. Амаль увесь другі круг Лігі 2 яны правялі на прахадной другой пазіцыі, аднак страцілі ўсё ў двух заключных турах – спачатку проста прайгралі «Анесі» з зоны вылету, а затым натыкнуліся на тэхнічную паразу за паводзіны заўзятараў падчас хатняй сустрэчы з «Радэзам». Вы маглі бачыць гэтыя кадры – напад гледача на футбаліста гасцей каштаваў «Бардо» трох ачкоў у гэтым сезоне, аднаго – у наступным, а яшчэ – некалькіх матчаў з пустой фанацкай трыбунай. Што ў параўнанні са стратай месца ў Лізе 1 не такая ўжо вялікая непрыемнасць.
Факт: пасля 14-гадовай адсутнасці ў эліту вяртаецца «Гаўр» – першы ў гісторыі нацыянальны чэмпіён з-за межаў Парыжа і адна з найпаспяховейшых маладзёжных праграм Францыі. Клуб, які прыклаў руку да выхавання Поля Пагба, Рыяда Марэза, Бенжамена Мендзі, Дзімітры Пае, Сціва Манданда і яшчэ многіх зорных гульцоў, меў трэці наймаладзейшы склад у Лізе 2 (24,3 гады), але камфортна выйграў сезон. Выніковы гандыкап ад другога месца склаў усяго тры балы, аднак ніякай інтрыгі тут насамрэч не было: «Гаўр» лідыраваў у табліцы з сярэдзіны першага круга і, гарантаваўшы прамоўшн, дазволіў крыху расслабіцца на фінішы.
Галоўныя праспекты актуальнай версіі «Гаўра» – 21-гадовыя цэнтральны абаронца Аруна Сангантэ і цэнтральны паўабаронца Амір Рычардсан, якія трапілі ў сімвалічную зборную сезона ў Лізе 2. Апошні мае незвычайную спартыўную біяграфію: бацькам Аміра з'яўляецца былая зорка НБА Майкл Рэй Рычардсан. Вядомы, зрэшты, не столькі сваімі дасягненнямі на баскетбольных пляцоўках (яго чатыры разы запрашалі на Матч зорак і двойчы ўключалі ў пяцёрку найлепшых гульцоў абарончага плана), колькі дыскваліфікацыяй за ўжыванне наркотыкаў – фактычна пажыццёвай, таму што пасля яе экс-гулец «Нью-Ёрка» і «Голдэн Стэйт» у наймацнейшую лігу свету так і не вярнуўся.
Рычардсан (3 галы і 4 асісты ў 34 паядынках мінулага сезона) паспеў пагуляць за дзве маладзёжкі, французскую і мараканскую, а на дарослым узроўні можа быць выкліканы яшчэ і ў зборную ЗША. Аднак наступны сезон пачне не ў «Гаўры»: яшчэ мінулым летам «Рэймс» заплаціў за яго два мільёны еўра, пакінуўшы маладога талента на год у звыклай сістэме.
Ліфт: памылкамі «Бардо» на фінішы сезона скарыстаўся «Мец» – каманда, якая выходзіць у Лігу 1 у чацвёрты раз за апошнія 10 гадоў і надоўга ў ёй звычайна не затрымліваецца. За сёлетні прамоўшн клуб павінен дзякаваць фантастычнаму перформансу 22-гадовага грузіна Жоржа Мікаўтадзэ: ён стварыў больш за палову ад усіх галоў каманды ў сезоне (31 з 61), забіўшы 23 мячы і аддаўшы восем рэзультатыўных перадач.
Італія
Выйшлі: «Фразінонэ», «Джэнаа», «Кальяры»
Заменяць: «Спецыя», «Крэманезэ», «Сампдорыя»
Сюжэт: калі вы чамусьці яшчэ сумняваліся, што Клаўдыа Раньеры – недаацэнены геній сучаснага футбола, вось вам чарговы доказ. Стваральнік суперсенсацыйнага чэмпіёнства «Лестэра» ў АПЛ прыняў «Кальяры» 1 студзеня 2023-га, калі каманда займала 14-ы радок турнірнай табліцы Серыі Б і знаходзілася бліжэй да зоны вылету, чым да павышэння ў класе – і неяк прымудрыўся вярнуць сардзінійцаў у эліту.
У плэй-оф падапечныя Раньеры дэманстравалі сапраўдныя цуды характару і байцоўскіх якасцяў. У першым паўфінале з «Пармай» выдрапалі ключавую валявую перамогу, адыграўшыся з 0:2 і забіўшы вырашальны мяч на 89-й хвіліне – а ў другім абаранілі патрэбныя 0:0. Другі матч фіналу з «Бары» выйгралі 1:0 на 90+4-й ударам ветэрана Леанарда Павалеці – які толькі за пяць хвілін да таго выйшаў на замену.
Проста паглядзіце на гэтыя неверагодныя эмоцыі 71-гадовага спецыяліста, які нібыта ўжо бачыў усё ў футболе. Пасля выхаду ў Серыю А ён рыдаў у абдымках сваіх асістэнтаў:
І святкаваў разам з заўзятарамі, знаходзячыся на руках у сваіх гульцоў:
А яшчэ больш свежы поспех Клаўдыа – пра неверагодны сімвалізм. Таму што «Кальяры» быў яго першым сур'ёзным трэнерскім праектам, і менавіта на чале сардзінійцаў ён у пачатку 1990-х дэбютаваў у эліце італьянскага футбола як коўч. І калі Раньеры заманецца сысці на пенсію заўтра (ува што не верыцца ад слова «зусім»), ён сыдзе героем.
Факт: «Джэнfа» вярнулася ў Серыю А з першай жа спробы, даказаўшы, што леташні вылет быў хутчэй няўдалым збегам абставінаў, чым пачаткам вялікага падзення генуэзцаў. Але нават ва ўдалым у цэлым сезоне клуб не абышоўся без трэнерскай адстаўкі – на выніковае другое месца яго паднімаў чэмпіён свету-2006 і трэнер-пачатковец Альберта Джылардзіна.
У руля «Джэнfа» былы форвард «Мілана» апынуўся даволі выпадкова – пасля няўдалай спробы папрацаваць з «Сіенай» у Серыі С Джылардзіна трэніраваў моладзь у сістэме генуэзцаў і быў прызначаны выконваючым абавязкі пасля звальнення немца Александра Брэсіна. Але ў Альберта пайшло – пасля серыі з сямі сустрэч без параз (пяць перамог і дзве нічыі) у снежні-студзені яго пакінулі, і гэта аказалася правільным рашэннем.
Ліфт: «Фразінонэ» выходзіць у Серыю А трэці раз за восем гадоў. У двух папярэдніх выпадках каманда адразу ж вылятала з перадапошняга, 19-га, месца, і няма ніякіх падстаў разлічваць на кардынальна іншы вынік гэтым разам. Таму што сезон завяршыўся для пераможцаў Серыі Б максімальна дзіўным чынам – яшчэ адзін чэмпіён свету-2006 Фабіа Гроса, які прапрацаваў з «Фразінонэ» больш за два поўныя сезоны (гэта вельмі працяглы тэрмін для ніжэйшых дывізіёнаў італьянскага футбола), аднабаковым рашэннем пакінуў пасаду галоўнага трэнера каманды, апавясціўшы пра гэта прэзідэнта клуба тэкставым паведамленнем.
Па чутках, зацікаўленасць у Гроса праяўлялі больш статусныя клубы – у прыватнасці, казалі пра французскі «Марсель». Аднак там Фабіа не патрапіў у фінальны шорт-ліст, і, калі не здарыцца цуду ў выглядзе прызначэння ў «Ювентус» (у Турыне абаронца завяршаў кар'еру гульца, узяўшы скудэта ў 2012-м), можам атрымаць кур'ёзную развязку – з «Фразінонэ» ў эліце і галоўным стваральнікам яго поспеху ў Серыі Б на рынку свабодных агентаў.
Іспанія
Выйшлі: «Гранада», «Лас-Пальмас», «Алавес»
Заменяць: «Вальядалід», «Эспаньёл», «Эльчэ»
Сюжэт: вы можаце не памятаць Асьера Віллялібрэ, але дакладна ведаеце яго гісторыю. Гэта той самы барадач з «Атлетыка», які два з паловай гады таму справакаваў Ліянеля Месі на першае выдаленне ў клубнай кар'еры. Прайсці міма гэтага выбліску эмоцый аргенцінца, які не ўмее прайграваць, на апошніх секундах Суперкубка Іспаніі (які «Барселона» ў выніку прайграла) было проста немагчыма:
У мінулую суботу ў сярэднестатыстычнай кар'еры Віллялібрэ з'явіўся новы хайлайт. Менавіта ён стаў героем іспанскага плэй-оф за павышэнне ў класе, забіўшы адзіны мяч у яго фінале – з пенальці, прызначанага пасля прагляду VAR, на 120+9-й хвіліне. На гэты раз 25-гадовы форвард ашчаслівіў тарсіду іншага клуба з Краіны баскаў: месца ў ратацыі «Атлетыка» Асьер страціў і з'ехаў у паўгадавую арэнду ў «Алавес», якая аказалася ўдалай (шэсць мячоў).
У эліту баскі не пусцілі яшчэ аднаго няўдачніка сезона-2021/22 у Ла Лізе, «Левантэ», і ў гэтым ёсць пэўная справядлівасць. Навошта іспанскаму чэмпіянату, дзе ўжо ёсць адна вельмі пасрэдная каманда з Валенсіі, яшчэ адна вельмі пасрэдная каманда з Валенсіі?
Факт: у новым сезоне жыццё мясцовых клубаў стане складанейшым – пасля пяцігадовага перапынку ў Ла Лігу вяртаецца «Лас-Пальмас», а разам з ім – і выезд на Канарскія астравы. Адлегласць паміж імі і найбліжэйшым клубам мацерыковай Іспаніі, «Кадысам», складае больш за 1300 кіламетраў.
Зараз букмекеры бачаць у Лас-Пальмасе аднаго з галоўных аўтсайдараў наступнага сезона і топ-прэтэндэнта на вылет (хоць, вядома, за два з паловай месяцы да закрыцця трансфернага акна ўсё яшчэ можа трыста разоў змяніцца). Але будзьце ўпэўненыя – удзельнікі еўракубкаў будуць губляць ачкі ў выязных паядынках з гэтай камандай. Часта і густа. У сезоне-2017/18, папярэднім для канарцаў у эліце, яны набралі больш ачкоў у дамашніх матчах з камандамі, якія фінішавалі ў топ-6, чым ва ўсіх выязных у цэлым.
Ліфт: кейс «Гранады», якая паднімаецца ў эліту трэці раз за 13 гадоў – класічны прыклад таго, наколькі важнай для каманды з абмежаванымі рэсурсамі з'яўляецца цвярозая ацэнка ўласных магчымасцяў. У першым жа сезоне пасля папярэдняга прамоўшна андалусійцы прабіліся ў еўракубкі, у другім – дайшлі да чвэрцьфіналу Лігі Еўропы, дзе саступілі толькі «МЮ», а ў трэцім – зваліліся ў Сегунду, не здолеўшы ўгаварыць Дыега Марцінеса, з якім быў пераадолены ўвесь гэты шлях, застацца на пасадзе галоўнага трэнера яшчэ хаця б на год.
Пака Лопес, з якім «Гранада» фінішавала першай у Сегундзе – чацвёрты трэнер, які працуе з камандай у двухгадовы перыяд пасля сыходу Марцінеса, і пакуль адзіны, у каго хаця б нешта атрымалася. Але і склад у спецыяліста, вяршыняй трэнерскай кар'еры якога да гэтага моманту быў згаданы вышэй «Левантэ», супердасведчаны – галоўнай зорцы каманды, экс-гульцу «Рэала» Хасэ Каллехону (ён усё яшчэ можа: з 10 рэзультатыўнымі перадачамі стаў найлепшым асістэнтам другога іспанскага дывізіёна), напрыклад, ужо 36. Як усё гэта будзе працаваць у эліце, і ці будзе наогул без істотнага ўзмацнення складу – пытаннечка.
Германія
Выйшлі: «Хайдэнхайм», «Дармштат»
Сюжэт: проста нагадаем – «Гамбург» быў у хвіліне ад прамога прамоўшна ў Бундэслігу з другога месца і ўжо нават пачаў святкаваць поспех з заўзятарамі. Аднак у паралельнай сустрэчы заключнага тура «Хайдэнхайм», прайграючы 1:2 пасля 90 хвілін, нейкім цудам даціснуў «Ян Рагензбург» (вырашальны мяч забілі на 90+9-й), апярэдзіўшы дыназаўраў на адзін бал – і адправіў іх са свята ў стыкавых паядынках.
Ад гэтага расчаравання «Гамбург» не адышоў – «Штутгарт» праехаўся па суперніку катком, выйграўшы 6:1 па суме двух матчаў і пакінуўшы шасціразовага чэмпіёна Германіі ў другой Бундэслізе на шосты сезон запар.
У першыя тры з гэтых сезонаў «Гамбург» станавіўся чацвёртым – у двух выпадках да фінішу ў тройцы бракавала аднаго-адзінага ачка. У двух наступных – прайграваў стыкі (спачатку «Герце», і вось цяпер «Штутгарту»). Гэты клуб абсалютна дакладна пракляты, засталося высветліць толькі, завошта.
Факт: з усіх навічкоў топ-чэмпіянатаў «Хайдэнхайм» – адзіны абсалютны. Таму што нават «Лутан», хоць і ніколі не гуляў у АПЛ, да яе стварэння перыядычна зазіраў у першы англійскі дывізіён (і мае фізічны трафей прыстойнага ўзроўню – Кубак лігі-1988). Таму і гісторыя яго вельмі не падобная да іншых.
У сваім актуальным выглядзе нямецкі клуб з 50-тысячнага мястэчка аформіўся ўсяго 16 гадоў таму, і практычна ўвесь гэты перыяд у яго быў адзін галоўны трэнер – Франк Шміт прайшоў з галоўнай сенсацыяй бундэс-сезона ўвесь шлях ад рэгіянальных ліг да першай Бундэслігі. Тут вельмі стабільны склад: большасць гульцоў, якія выходзілі ў старце на гістарычны пераможны матч з «Ян Рэгензбургам», правялі ў «Хайдэнхайме» больш за чатыры гады. І, нарэшце, тут амаль няма замежнікаў: сезон другой Бундэслігі яе пераможца прайшоў з усяго толькі трыма легіянерамі (рэкорд турніру – у «Гамбурга» іх, напрыклад, было ажно 15), з якіх рэальна гуляў толькі адзін – амерыканскі апорнік Ленард Мэлоўні. Хаця, насамрэч, такі сабе легіянер – ураджэнец Берліна і выхаванец «Уніёна», якога «Хайдэнхайм» узяў з Дортмунда вольным агентам.
На першы погляд усё выглядае так, быццам Бундэсліга атрымала чарговую выпадковую каманду – якімі раней былі «Падэрборн», «Інгальштат» ці «Гройтэр Фюрт» (другога навічка, «Дармштат», гэта таксама тычыцца, але ўсё ж менш – таму што той хаця б нейкі інстытуцыйны досвед гульні ў эліце мае). Але за праектамі кшталту «Хайдэнхайма», якія вельмі ўжо адрозніваюцца ад агульнага фону, сачыць усё роўна цікава – і часам у іх, як, напрыклад, у «Хадэрсфілда» ў Англіі некалькі гадоў таму, нават атрымоўваецца падоўжыць свята на бонусны другі сезон.
Ліфт: паехаў уніз – любімы клуб усіх фюрэраў свету «Шальке» вылецеў другі раз за тры гады і ў наступным сезоне будзе складаць «Гамбургу» кампанію ў клубе няўдачнікаў нямецкага футбола.
